W ostatnich latach kannabidiol (CBD) zyskał ogromną popularność w terapii różnych schorzeń nie tylko u ludzi, ale także u zwierząt. Ogromne zainteresowanie CBD sprawiło, że zaczęły pojawiać się różne informacje na jego temat. Niektórzy przypisują CBD wręcz magiczne właściwości. Niestety nie wszystkie informacje na temat kanabidiolu są prawdziwe.
Autor: Adrianna Iwan – mikrobiolog, technik weterynarii i zoopsycholog
Czym jest CBD?
CBD (kannabidiol) jest związkiem chemicznym, który należy do gruby kannabinodiów. W dużych ilościach występuje w oleju z konopi siewnej (Cannabis sativa L.). Roślina ta pochodzi z Azji Środkowej. Obecnie uprawiana jest na całym świecie. Cammabis sativa zawiera ponad 100 różnych aktywnych cząsteczek, które nazywa się kannabinoidami. Dwa główne kannabinoidy to CBD (kannabidiol) i THC (tetrahydrokannabinol). CBD nie ma działania psychoaktywnego, w przeciwieństwie do swojego izomeru, którym jest THC. CBD pozyskiwany jest z kwiatów, liści oraz w mniejszym stopniu z łodygi tej rośliny.
Kannabidiolowi przypisuje się wiele efektów farmakologicznych. Wśród nich wymienia się działanie: przeciwlękowe, uspokajające, przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwwymiotne, przeciwpadaczkowe, a nawet przeciwcukrzycowe. W praktyce klinicznej jednak jest spory problem z wiarygodną oceną występowania tych efektów. Przeszkodą jest przede wszystkim brak wystarczającej ilości danych dotyczących zależności dawka-efekt, co przekłada się na niemożność jasnego ustalenia, w jakiej dawce CBD miałby wywołać dany efekt w przypadku konkretnych schorzeń. Ponadto, dane pochodzące z opublikowanych prac charakteryzują się niestety przeciętną jakością. Do badań nie zawsze rekrutowana jest odpowiednio liczna grupa kontrolna (lub nie stosuje się jej zupełnie), a niektóre z nich opierają się wyłącznie na pracy z użyciem modeli chorób (in vitro).
Układ endokannabinoidowy
Układ endokannabinoidowy został odkryty w latach siedemdziesiątych XX wieku. Jest to układ złożony z endokanabinoidów, czyli neuroprzekaźników, które łączą się z receptorami kannabinoidowymi CB1 i CB2. Występuje u prawie wszystkich gatunków zwierząt, w tym u kręgowców i bezkręgowców. Jest to układ komunikacji wewnątrz organizmu, którego rolą jest utrzymanie równowagi. Receptor CB1 dominuje w ośrodkowym układzie nerwowym, choć występuje również w innych częściach organizmu, m.in. w nerwach obwodowych, układzie rozrodczym, komórkach układu odpornościowego. Z kolei receptor CB2 dominuje poza ośrodkowym układem nerwowym i znajduje się przede wszystkim w układzie immunologicznym. Pobudzenie tych receptorów daje różne efekty. Na receptory te oddziałują również fitokannabinoidy, czyli związki pochodzenia roślinnego, wśród których jest THC oraz CBD.
Działanie kannabidiolu na receptory CB nie jest jednoznaczne. Ponadto trzeba mieć na uwadze to, że CBD może oddziaływać na inne receptory. Metabolizm kannabidiolu oparty jest na układzie cytochromu P450 w wątrobie. Co to oznacza w praktyce? Istnienie ryzyka interakcji kannabidiolu z lekami, których metabolizm również oparty jest o układ cytochromu P450. Aspekt ten wciąż wymaga gruntownego zbadania. Zaleca się jednak ostrożność przy stosowaniu CBD z lekami, które są metabolizowane przez ten układ, ponieważ może to wpłynąć na zwiększenie lub zmniejszenie stężenia danego leku. Mimo że kannabidiol ma zastosowanie w medycynie weterynaryjnej, należy mieć na uwadze możliwe interakcje z lekami. Z tego względu podawanie CBD powinno być każdorazowo omówione z lekarzem weterynarii.
Korzyści zdrowotne
Kannabidiol odgrywa znaczną rolę w ograniczaniu stanu zapalnego. CBD może modulować funkcje komórek układu odpornościowego. Co ciekawe, obecność receptorów kannabinoidowych stwierdzono również w skórze psów.
Najmniej wątpliwości budzi działanie przeciwlękowe i przeciwbólowe po zastosowaniu czystego CBD, ponieważ jest ono najlepiej udokumentowane u zwierząt laboratoryjnych. Skuteczność CBD opisano w ogólnym lęku, zaburzeniach obsesyjno-kompulsywnych, lękach separacyjnych.
Nie ma jasnych dowodów na temat skuteczności kannabidiolu przy zaburzeniach drgawkowych, w tym także przy padaczce idiopatycznej. Badacze z Colorade State Univertisty wykazali, że stosowanie kannabidiolu w dawce 2,5 mg/kg m. c. dwa razy dziennie zredukowało występowanie drgawek o 40%, jednakże według specjalistów nie jest to rewelacyjny rezultat. Niemniej jednak u niektórych zwierząt podawanie CBD umożliwia zmniejszenie dawki leków przeciwpadaczkowych.
Skuteczność kannabidiolu w leczeniu przewlekłego bólu, głównie neuropatycznego, została dość dobrze opisana na modelach gryzoni. Nadal przeprowadzono zbyt mało badań u psów. Niemniej jednak wyniki są obiecujące. Potrzeba dalszych analiz wysokiej jakości w celu określenia skuteczności i dawkowania w chorobie zwyrodnieniowej stawów u psów. Istnieją wstępne dowody, które potwierdzają właściwości przeciwbólowe CBD w leczeniu przewlekłej choroby zwyrodnieniowej stawów u psów. Sugeruje się również, że CBD wykazuje działanie przeciwnowotworowe. Wiele informacji dotyczących CBD i nowotworów nie zostało dotąd potwierdzonych wiarygodnymi dowodami. W przypadku kotów istnieje znaczna luka w literaturze na temat terapeutycznego zastosowania CBD.
CBD przypisuje się wiele efektów farmakologicznych. Ich wiarygodne potwierdzenie jest niestety dość trudne. Mechanizm działania CBD jest ogólnie znany i na tej podstawie wnioskuje się, że efekty obserwowane u zwierząt laboratoryjnych mogą występować również u psów i kotów.
Bezpieczeństwo i dawkowanie
Choć CBD jest uważany za wysoce bezpieczny dla psów i kotów, to nie dysponujemy jak na razie mocnymi dowodami, jakimi są kontrolowane badania kliniczne, które wykazywałyby, że kannabidiol stosowany samodzielnie u psów i kotów wywołuje konkretne efekty farmakologiczne. Zwykle nie obserwuje się niepokojących zmian w zachowaniu psów.
Nie ma jednego dawkowania na konkretne dolegliwości – powinno się więc ono odbywać w nadzorze lekarza weterynarii
W przypadku kotów możliwe są niekiedy zmiany zachowania. W jednym z przeprowadzonych badań stwierdzono, że podawanie CBD zwierzętom starszym może być przyczyną wzrostu aktywności fosfatazy zasadowej we krwi. Nie ustalono jednak, czy wzrost tego parametru nie był związany z występowaniem chorób współistniejących. U niektórych pacjentów obserwuje się objawy ze strony układu pokarmowego, jak biegunki, wymioty, brak apetytu.
Niestety nie ma jednego schematu dawkowania CBD w konkretnych schorzeniach. Z tego względu każde zwierzę powinno być kontrolowane przez lekarza weterynarii. Na początku zaleca się wprowadzać CBD od najniższej możliwej dawki. Każdy organizm jest inny, dlatego trzeba obserwować reakcję zwierzęcia na preparat i w razie potrzeby zwiększyć dawkę. Istotną informacją jest również to, że na biodostępność i metabolizm kannabidiolu wpływa wiele czynników, w tym skład produktu i droga podania. Przy stosowaniu zbyt dużych dawek mogą pojawić się skutki uboczne, takie jak: senność, wymioty, letarg.
CBD może stanowić uzupełnienie leczenia, ale nie może go zastąpić. Wciąż brakuje twardych dowodów na to, w jakich schorzeniach działa, jak go dawkować, aby osiągnąć pożądany efekt. Bezpieczeństwo i skuteczność dawki CBD u zwierząt towarzyszących wymaga badań.
Podsumowanie
Preparaty z CBD nie wykazują właściwości odurzających. Mimo że opublikowano ponad dwadzieścia trzy tysiące prac, które dotyczą wykorzystania kannabinoidów u ludzi, zwierząt laboratoryjnych oraz towarzyszących, nadal nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to, w jakich przypadkach produkty zawierające CBD są skuteczne. Nie wszystkie zwierzęta reagują tak samo na dawki standardowe. Przegląd literatury wskazuje, że najbardziej obiecujące efekty można uzyskać w działaniu przeciwzapalnym, uśmierzaniu bólu, zmniejszaniu stanów lękowych. Kannabidiol ma duży potencjał terapeutyczny, niewątpliwie wykazuje ciekawe właściwości. Jednak jego szerokie zastosowanie musi być poddane wysokiej jakości analizom. Być może w przyszłości stanie się skutecznym preparatem w przytaczanych powyżej schorzeniach, jednak na chwilę obecną nie powinno się traktować CBD jako panaceum na wszystko. Trzeba mieć świadomość tego, że CBD u jednych zwierząt może przynieść korzyści, a u drugich zupełnie nie zadziałać.
Literatura:
1.Gołyński M. (2021). Konopie w medycynie małych zwierząt. Magazyn Weterynaryjny; 10.
2. Karlik W. (2020). Co lekarz weterynarii powinien wiedzieć o produktach z konopi. Magazyn Weterynaryjny; 02.
3. Patikon C. i wsp. (2023). Efficacy and safety of cannabidiol for the treatment of canine osteoarthritis: a systematic review and meta-analysis of animal internetion studies. Front. Vet. Sci.; 10.
4. Richter G. (2022). Układ endokanabinoidowy i fitokanabinoidy. Weterynaria po Dyplomie; 3.
5. Yu C. H. J., Rupasinghe H. P. V. (2021). Cannabidiol-based natural health produtcs for companion animals: recent advances in the management of axiety, pain and inflammation. Research in Veterinary Science; 140: 38-46.
Artykuł z magazynu PUPIL numer 2(34)/2024