Kto zna lub słyszał o książce 7 nawyków skutecznego działania Stephena Coveya? Nie bez powodu uznawana za jedną z najbardziej wpływowych książek biznesowych XX wieku. Okazuje się, że wdrożenie zawartych w niej wskazówek przekłada się na efekty, jakie można osiągnąć w pracy z psami. Wszyscy mamy złe nawyki, a będąc częścią rodziny, nasze psy nie są wyjątkiem! Na szczęście dużo łatwiej jest zmienić złe nawyki psa niż, nasze.
Tekst opracowała: Barbara Klasik-Przychodzeń
Psy w naturalny sposób powtarzają te zachowania, które uznają za satysfakcjonujące. Kluczem do przełamania psich złych nawyków jest sprawienie, aby bardziej satysfakcjonujące stało się ich NIE powtarzanie. Jakie psie nawyki nas denerwują? Skakanie na ludzi. Ciągnięcie na smyczy. Gryzienie mebli. Kochamy nasze zwierzaki, ale w takich momentach zwykle ciężko wzdychamy. Na szczęście istnieje kilka strategii, które pomagają ograniczyć niepożądane zachowania u psa.
Szkolenie – klucz do sukcesu
Szkolenie jest kluczowe. Nauczenie psa siadania, przychodzenia lub warowania może nie wydawać się związane z problemem szczekania, skakania lub gryzienia, ale tak jest. Pozytywne szkolenie, oparte na nagrodzie, uczy psa, że dobre rzeczy dzieją się wtedy, gdy robi to, o co prosimy. Takie szkolenie wzmacnia więź i zapewnia stymulację umysłową, która pomoże zmęczyć psa na tyle, by zmniejszyć ryzyko złego zachowania.
Ćwiczenia wykonywane podczas treningu pomagają uwolnić energię. Zmęczony pies to dobry pies. Jeśli nie ma Cię 12 godzin dziennie, a spacer Twojego psa polega na szybkim wyjściu na podwórko, nie zapewniasz swojemu pupilowi odpowiedniej dawki ruchu i aktywności. Zapewniam, że nadmiar energii sam z siebie nie znika. Może zostać skierowany na niszczenie butów lub ciągnięcie na smyczy.
W myśl zasady, że lepiej zapobiegać niż leczyć, łatwiej jest zapobiegać wyuczeniu się złych nawyków u psa niż je korygować. Mechanizm jest prosty – wystarczy nagradzać pożądane zachowania. Jeśli twój pies leży spokojnie zamiast skakać lub szczekać, pochwal go i pogłaszcz. Jeśli twój pies idzie obok ciebie na smyczy, powiedz mu, jakim jest dobrym psem. Powiedzenie mu, co chcesz, aby zrobił, jest dla niego łatwiejsze do zrozumienia – na przykład „siad” zamiast „nie skacz” lub „noga” zamiast „nie ciągnij”.
Ogromną rolę w tym procesie odgrywa także konsekwencja. Jeśli nie rzucisz psu nic ze stołu podczas obiadu, ale współmałżonek lub dzieci to zrobią, pies nauczy się żebrać. Jeśli ignorujesz go za skakanie na ciebie, ale inni go głaszczą, kiedy to robi, zgadnij, jak się zachowa? Oto jakie jeszcze przykładowe zachowania i nawyki psa można zmienić, mając nakreślony plan działania.
Szkolenie jest kluczowe
Czy można powstrzymać gryzienie wszystkiego co popadnie?
Wszystkie psy gryzą przedmioty. Jest to całkowicie naturalne i należy się tego spodziewać, a nawet zachęcać do tego psa. To nie tylko sposób na ujście stłumionej energii, ale także utrzymywania zębów i dziąseł w dobrej formie. Ważne jest natomiast to, aby nauczyć psa, co jest odpowiednie do gryzienia, a co nie.
Aby ograniczyć niepożądane zachowa- nie, zamiast karać psa za podgryzanie czegoś zabronionego, takiego jak buty, meble, ściana itd., miej pod ręką mnóstwo odpowiednich zabawek i smakołyków, na które w razie potrzeby przekierujesz uwagę psa. Aby wzmocnić w psie nawyk gryzienia odpowiednich rzeczy, nagradzaj go pochwałami i przysmakami za każdym razem, gdy dokona właściwego wyboru przedmiotu, w którym zatopi zęby. Szczenięta robią to także po to, by złagodzić ból dziąseł, dlatego maluch powinien mieć do dyspozycji zabawki stworzone specjalnie w tym celu. A jeśli gryzienie nieodpowiednich przedmiotów u dorosłego psa utrzymuje się pomimo przekierowania, rozważ zwiększenie jego aktywności fizycznej i zapewnienie dodatkowej stymulacji umysłowej.
Jak oduczyć psa wymuszania jedzenia przy stole?
Jak wspominałam, ogólna zasada jest taka, że psy mają naturalną tendencję do powtarzania zachowań, za które wcześniej były nagrodzone. Jeśli twój pies jest żebrakiem, prawdopodobnie wzmocniłeś to zachowanie, poddając się raz lub dwa spojrzeniu jego błagających ślepek. Aby to powstrzymać, na- leży być konsekwentnym i nigdy, przenigdy nie karmić psa czymkolwiek ze stołu. Wówczas Twój pies w końcu nauczy się, że błaganie nic mu nie da i powstrzyma się od uciążliwego dla ciebie zachowania. Oprócz tego, by nigdy nie ulec proszącemu psu, warto nauczyć go co powinien robić zamiast żebrania przy stole. Można w tym czasie przygotować dla niego wypchanego Konga lub inny przysmak, którego zjedzenie wymaga czasu.
Jak ukrócić szaleństwo w oczekiwaniu na spacery?
Dla większości psów chodzenie na spacery jest ulubioną czynnością. Lubią ją do tego stopnia, że na samą sugestię spaceru dostają „głupawki”. Czy Twój pies zaczyna skakać i biegać, gdy zakładasz buty? Czy wariuje, kiedy tylko dotykasz smyczy wiszącej na garderobie? Na szczęście jest to dość łatwy do zmiany nawyk, ale wymaga czasu.
Większość właścicieli psów zwykle bierze do ręki smycz tuż przed pójściem na spacer. Jeśli też należysz do tego grona, musisz wiedzieć, że twój pies nauczył się, że kiedy wykonasz ten gest, wydarzy się coś ekscytującego. Niektóre psy są tak podekscytowane, że nie można ich przypiąć do uprzęży lub smyczy. Aby przezwyciężyć ten nawyk, musisz codziennie poświęcać kilka minut na „znieczulenie” psa na obrazy i dźwięki, które zwykle pojawiają się przed spacerem. W przypadku niektórych psów wystarczy podejść do wiszącej smyczy, aby ich zmysły dosłownie eksplodowały. Jeśli tak jest w przypadku Twojego psa, zacznij kilka razy dziennie podchodzić do s
myczy. Jeśli samo to wystarczy, aby wzbudzić u psa podekscytowanie, po prostu odwróć się i odejdź. Powtarzaj to do momentu, aż ta sytuacja przestanie ekscytować psa. Gdy już będziesz mógł sięgnąć po smycz bez wzbudzania emocji u psa, podnieś smycz i przytrzymaj ją. Rób to kilka razy dziennie, aż Twój pies prze- stanie być rozgorączkowany słysząc „odgłosy” wydawane przez smycz. Następnie popracuj nad tym, aby móc przypiąć ją do obroży tak, aby pies nie był podekscytowany. Gdy to się uda, przed wyjściem na spacer zawsze używaj tej samej komendy, np. „idziemy!”.
Czy można oduczyć psa ciągnięcia na smyczy?
Podobnie jak złe nawyki wymienione wcześniej, psy, które nieustannie ciągną smycz podczas spacerów, nauczyły się to robić, ponieważ w przeszłości było to dla nich satysfakcjonujące. W większości przypadków, gdy pies ciągnie, jego właściciel może się cofać, każąc mu się zatrzymać lub stara się za nim nadążyć. Niestety, kiedy kontynuuje poruszanie się do przodu, w ten sposób nieumyślnie uczy psa, że jeśli ten pociągnie, to dotrze tam, gdzie chce. W uproszczeniu, najłatwiejszym sposobem na powstrzymanie ciągnięcia smyczy jest uniemożliwienie psu poruszania się do przodu, chyba, że smycz jest luźna. Jeśli Twój pies zacznie ciągnąć za smycz, zatrzymaj się, mocno oprzyj stopy na ziemi i nie pozwól mu iść do przodu, dopóki się nie rozluźni. Jeśli się nie odpręży, odwróć się i zacznij iść w przeciwnym kierunku. Wielu właścicieli psów przyzna, że łatwiej to powiedzieć niż zrobić. Zapewniam jednak, że jest to możliwe. Przeczytaj o znaczeniu rutyny
w życiu psa – link
Każdy musi przestrzegać tych samych zasad, jeśli chodzi o ustalanie standardów zachowania psa. Okazuje się, że siedem nawyków sukcesu, wskazane przez Covey’a jako skuteczne w biznesie, można także z powodzeniem zastosować w przypadku ludzi, którzy chcą mieć bardziej udane relacje ze swoimi psami. Jak to zrobić krok po kroku?
Bądź proaktywny
Czekasz, aż pies popełni błąd, a następnie surowo go upominasz? Tą metodą nigdy nie nauczysz psa, co powinien zrobić w danej sytuacji następnym razem. We współczesnym, naukowym podejściu do tresury zwierząt rozumiemy, jak ważne jest nauczenie psa tego co robić, będąc proaktywnym. Dlatego, kiedy wprowadzamy nowego psa lub szczeniaka do domu, najpierw pokazujemy mu, gdzie ma chodzić się załatwiać – gdy to zrobi, wówczas natychmiast nagradzamy go smakołykami i pochwałami. Następnie, zamiast dawać psu dostęp do każdego pomieszczenia w domu, pozwólmy mu przebywać w obszarze, w którym nie będzie mógł popełniać błędów, takich jak wskakiwanie na nową kanapę, ubrudzenie cennego dywanu lub gryzienie rodzinnych pamiątek. Pozwólmy psu zrelaksować się w miejscu, w którym może bezpiecznie eksplorować, bez możliwości popełniania większych błędów. Psy robią to, co im się opłaca. Jeśli nauczymy psa zachowań, które są oprócz tego satysfakcjonujące dla właściciela, możemy mieć pewność, że pies zacznie je wybierać w sposób naturalny.
Zaczynaj z wizją końca
Aby zmienić niechciane zachowanie psa, musimy najpierw zdecydować, co chcemy, aby nasz uczeń zrobił. Bardzo łatwo jest powiedzieć: „chcę, żeby mój pies przestał skakać” albo „nie chcę, żeby mój pies szczekał na sąsiada”. To za mało. Musimy dokładnie sprecyzować, co nasz pies miałby robić w tych momentach. Aby zmodyfikować nie- pożądane zachowanie, musimy być w stanie wyobrazić sobie ostateczny cel. Jeśli twój pies skacze na gości, prawdopodobnie wolisz, aby zamiast tego siedział grzecznie. Jeśli twój pies szczeka, możesz zdecydować, że chcesz, aby pobawił się swoją zabawką lub poszedł do legowiska, podczas gdy sąsiad wkłada klucze do zamka swoich drzwi. To są konkretne zachowania, których musisz nauczy swojego psa. Jeśli nie masz określonego celu i skupiasz się tylko na powstrzymaniu jakiegoś zachowania, Twój pies nigdy nie dowie się, co ma zrobić następnym razem, gdy gość przyjdzie z wizytą lub sąsiad zechce wejść do własnego domu. W efekcie powstaje niekończący się cykl niewłaściwych zachowań, w których pojawiają się postaci tragiczne: zdezorientowany, przestraszony pies i sfrustrowany opiekun. Ten cykl można łatwo przerwać, jeśli zaczniesz zajmować się swoim psem, mając na uwadze swój ostateczny cel.
Rób najpierw to, co najważniejsze
Ustalanie priorytetów jest koniecznością we wszystkich aspektach naszego życia. Praca z psem nie jest wyjątkiem. Zwykle chcemy osiągnąć kilka celów, ale niektóre z nich powinny mieć pierwszeństwo. Wszelkie zachowanie, które jest niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa psu i innym członkom rodziny, powinno być najwyższym priorytetem. Może to być uczenie psa przychodzenia na wezwanie, ponieważ mieszkasz w pobliżu ruchliwej ulicy. Możesz pracować nad tworzeniem pozytywnych skojarzeń Twojego psa z dziećmi, ponieważ niebawem powitacie na świecie potomka. Jeśli masz szczeniaka, Twoim priorytetem numer jeden powinna być właściwa i humanitarna socjalizacja, ze względu na krótki czas, w którym szczenięta muszą poznać swój świat i przekonać się, że jest dla nich bezpieczny. Dlatego skoncentruj się na nauczeniu psa wszelkich zachowań, które odpowiadają Twoim najpilniejszym potrzebom. Na resztę przyjdzie czas.
Myśl w kategoriach wygrana – wygrana
Podczas pracy z psem zawsze myśl w kategoriach obopólnych korzyści. Raczej mało kto decyduje się na psa po to, by kolejne 10, 15 lat tkwić w kiepskim związku. Dlatego myślenie w kategoriach dominacji nad psem lub oczekiwanie, że pies spędzi życie próbując nas zadowolić, nie wróży wam najlepszej relacji. Zamiast tego warto sprawić, aby rzeczy, o które prosimy swojego psa, były tak samo korzystne dla niego, jak dla nas. Na szczęście nie wymaga to większej filozofii, ponieważ większość psów chętnie pracuje w zamian za jedzenie, zabawki, pochwały czy pieszczoty. Nasza relacja z psem powinna przypominać tę z innymi członkami rodziny, czyli opierać się na wzajemnym szacunku i miłości. Jeśli zatrzymasz się i zastanowisz, jak twój pies musi się czuć w danej sytuacji, możesz wtedy podejść do tego w taki sposób, abyście oboje otrzymali to, czego w danym momencie potrzebujecie. Na tym właśnie polega strategia win-win.
Staraj się najpierw zrozumieć, a potem być zrozumianym
Ludzie często wymagają od psów pełnego zrozumienia i oczekują określonych reakcji. Jest to o tyle dziwne, że oczekują tego od zupełnie innego gatunku, który przede wszystkim nie mówi w ich języku. Z drugiej strony psy przez cały dzień przekazują coś człowiekowi swoją zrytualizowaną mową ciała. Niestety większość ludzi nigdy nie nauczyła się tego języka.
Covey napisał w swojej książce: „Najpierw staraj się słuchać z zamiarem zrozumienia myśli i uczuć innych, a następnie staraj się skutecznie komunikować swoje myśli i uczucia”. Musimy pamiętać, że nasze psy mają swoje własne myśli i uczucia, a środowisko, w którym się znajdują, wpływa na jedno i drugie. Jeśli każesz psu usiąść lub warować w poczekalni u weterynarza albo na ruchliwym rogu ulicy, a on tego nie robi, to nie dlatego, że jest uparty. Twój pies w tej sytuacji może być przestraszony, niespokojny lub przytłoczony i uważa, że spełnienie twojego polecenia byłoby niebezpieczne lub niewygodne. W tej chwili reaguje na to, co podpowiada mu instynkt i dyktują emocje. Każdy z nas robi to, gdy czuje się przestraszeni lub zagrożeni.
Efekt synergii
Synergia w tym przypadku oznacza dostrzeżenie własnych mocnych stron i docenianie mocnych stron istot wokół siebie. Być może adoptowałeś psa z myślą, że fajnie byłoby odwiedzać z nim domy opieki i umilać ludziom czas, dzięki wizytom terapeutycznym. Tymczasem okazuje się, że Twój pies jest tak pełen energii, że lepiej nadaje się do odwiedzania… toru agility. Zamiast postrzegać to jako porażkę, zastanów się nad niesamowitymi możliwościami robienia razem czegoś bardziej aktywnego. Być może ten nieoczekiwany zwrot akcji otworzy przed Tobą nowe możliwości, poznasz nowych przyjaciół i nowe miejsca. Tak jak w przypadku dziecka, swojego psa także warto zaakceptować takim, jaki jest. Bądźmy otwarci na odkrycie wspaniałych rzeczy, które może wnieść do naszego życia.
Pamiętaj o „ostrzeniu piły”
Autor „Siedmiu nawyków skutecznego działania” porównuje życie do pochodni, którą chce rozpalić jak największym płomieniem. Jeśli myślisz o szkoleniu psa jak o czymś, co robisz przypadkowo (kiedy znajdziesz czas) przez pierwsze tygodnie jego pobytu w domu, wyniki nigdy Cię nie zadowolą. To jak zapalanie i gaszenie zapałki. Z kolei jeśli trening z psem stanie się elementem waszego codziennego życia, jeśli będziesz myśleć o każdej krótkiej interakcji jako o uczeniu, rezultat będzie zaskakujący. Twój pies otrzyma od Ciebie jasne i spójne komunikaty we wszystkich sytuacjach. Pozwoli mu to stać się spokojnym, pewnym siebie psem, który naprawdę rozumie, czego się od niego oczekuje i jakie zachowania ze swojego arsenału powinien wybrać w danym momencie.
Tekst opracowała: Barbara Klasik-Przychodzeń, właścicielka ośrodka szkoleniowego „Piesełkowo” www.facebook.com/Pieselkowo
Artykuł z magazynu PUPIL numer 4(24)/2021