Życie z psem reaktywnym

Pies reaktywny to taki, który reaguje nadmiernie emocjonalnie na bodźce zewnętrzne. Reakcja może następować przez kontakt z innymi psami, ludźmi, samochodami, dźwiękami czy zapachami. Reaktywność jest problematyczna nie tylko dla samego zwierzęcia, ale również dla jego opiekuna, ponieważ utrudnia normalne funkcjonowanie oraz naraża na niebezpieczne i nieprzyjemne sytuacje.

 

Co oznacza, że pies jest reaktywny?

 

Reaktywność jest tendencją do bardzo intensywnego reagowania na bodźce. Psy reaktywne charakteryzują się dużą wrażliwością oraz niską odpornością emocjonalną. Zwierzęta te nie potrafią samodzielnie kontrolować swoich zachowań oraz emocji w obliczu stresującej lub nietypowej sytuacji. Pies reaktywny nie jest w stanie zachować spokoju i obojętności. Wykazuje natomiast zachowania takie jak m.in.: szczekanie, warczenie, pokazywanie zębów. Może dojść również do szarpania oraz gryzienia smyczy. Psy reaktywne bardzo często prezentują nietypowe zachowania zaraz po kontakcie ze stresorem. Zdarza się bowiem, że po powrocie do domu zwierzak wylizuje łapy, wygryza sierść, drapie się lub wyciera bardzo nerwowo pysk i okolice nosa. Może wystąpić także nadpobudliwość, skłonność do zachowań destrukcyjnych, zaburzenia snu lub brak apetytu.

 

Jakie są przyczyny reaktywności u psów?

 

Reaktywność u psów ma wiele przyczyn. Mogą być związane ze zdrowiem, genetyką, środowiskiem, doświadczeniami czy dietą psa. Jednym z najczęstszych powodów jest brak dostatecznej socjalizacji w czasie szczenięcym. Zwierzę, które w okresie do dwunastego tygodnia życia nie miało wystarczającej ilości doświadczeń związanych z ludźmi, przedmiotami, dźwiękami, zwierzętami czy zapachami może mieć trudności w funkcjonowaniu w danym otoczeniu. Jest to prosta droga do stresu i lęku. To z kolei może prowadzić do reaktywności i nadpobudliwości. Pies, który nie miał okazji nauczenia się prawidłowych zachowań w kontaktach z innymi, może reagować reaktywnie na każde spotkanie.

Bardzo często przyczyną reaktywności u psów są traumatyczne doświadczenia z przeszłości. Są to najczęściej wydarzenia takie jak atak innego psa, znęcanie się, porzucenie – to wszystko może prowadzić do zaburzeń w przyszłości. Zwierzę, które doznało bólu, strachu lub głodu może reagować nadwrażliwością na bodźce przywołujące negatywne skojarzenia. Jest to związane bezpośrednio z instynktem przetrwania oraz z intuicyjnym unikaniem tego, co nieprzyjemne. Jeśli zachowanie naszego psa nas niepokoi, warto zweryfikować jego stan zdrowia. Niektóre choroby – takie jak nadczynność tarczycy, zapalenie stawów, choroba Cushinga czy choroby trzustki – mogą bezpośrednio wpływać na zachowanie zwierzęcia prowadząc do reaktywności. Należy pamiętać o tym, że pies, który odczuwa ból lub dyskomfort będzie nadwrażliwy albo agresywny.  Również nadmiar oraz niedobory pokarmowe, alergie lub spożywanie posiłków o niedostatecznej jakości mogą powodować nadmierną reakcję i nadpobudliwość. 

 

Jednym z najczęściej występujących powodów reaktywności u psów jest brak aktywności fizycznej oraz psychicznej. Należy pamiętać o tym, że pies został udomowiony i oswojony przez człowieka do konkretnych celów. Psy od początków swojego istnienia wykonywały dla ludzi różnorodne prace: stróżowanie, pomoc przy zwierzętach gospodarskich, polowanie lub aportowanie. Tylko nieliczne z nich miały dotrzymywać ludziom towarzystwa – były to zazwyczaj pieski ras małych i drobnych, które nie są przystosowane do wzmożonej aktywności fizycznej. Należy więc mieć na uwadze, że próby zrobienia z psa pracującego kanapowca skończą się zawsze poważnymi problemami. Zwierzęta te lubią wyzwania oraz pracę z człowiekiem. Potrzebują aktywności, eksploracji terenu, uczestnictwa w różnych zadaniach. Zapewnianie takiemu psu jednego spaceru dziennie, który w dodatku codziennie jest taki sam, to prosta droga do reaktywności u zwierzęcia.

 

Jak radzić sobie z psem reaktywnym na spacerze?

 

Jednym z największych wyzwań dla właścicieli psów z reaktywnością są spacery. Nigdy nie mamy pewności, na jaki bodziec oraz w jakim momencie nasze zwierzę zareaguje nadmiernym pobudzeniem. Powinniśmy więc odpowiednio przygotować się do pracy z pupilem w celu zapewnienia bezpieczeństwa i komfortu zarówno jemu, jak i sobie. 

Przede wszystkim zaopatrzmy się w odpowiednie akcesoria spacerowe. Smycz powinna być takiej długości, abyśmy mieli kontrolę nad psem. Linka nie może sunąć po ziemi i plątać się między nogami. Unikajmy też smyczy automatycznych, ponieważ ich mechanizm bardzo często zacina się. Jeśli smycz typu „flexi” wypadnie nam z dłoni, jej plastikowa rączka może zacząć uderzać o chodnik lub ziemię, powodując nieprzyjemne dźwięki. Kolejnym powodem, dla którego lepiej jest wybrać klasyczną smycz wydaje się fakt, że linka w smyczy automatycznej jest ciągle naprężona. Nasz pies będzie bardzo mocno odczuwał to napięcie, co może go dodatkowo stresować. W kwestii obroży wybierajmy te, które są dobrze dopasowane do zwierzęcia. Obroża nie powinna być zbyt ciasna ani zbyt szeroka. Unikajmy kolczatek oraz dławików, ponieważ powodują one dyskomfort i ból u psa.

 

Unikajmy podczas spacerów sytuacji stresujących. Najbardziej efektywną metodą w pracy z psem reaktywnym jest nieprzekraczanie progu reakcji. Oznacza to, że powinniśmy wystawiać psa tylko na taki poziom bodźców, który nie powoduje u niego paniki oraz wybuchu niekontrolowanych emocji. Powinniśmy oswajać naszego psa z bodźcami spokojnie i powoli. Wystawianie go na stresujące sytuacje, czyli tak zwane „zalewanie bodźcem”, może jedynie spowodować wzmożenie reaktywności. Pamiętajmy też o tym, że każde zwierzę potrzebuje innego czasu, aby oswoić się z tym, co powoduje u niego niepokój. Nie należy nakładać na psa presji ani zbyt wysokich wymagań. Nie powinniśmy także przejmować się niepowodzeniami, które mogą pojawić się na drodze do wypracowania problemu.

Każdy właściciel psa – niezależnie od tego, czy jego pupil wykazuje zachowania reaktywne, czy też nie – powinien odrobić lekcję z psiej komunikacji. Obserwuj mowę ciała swojego psa oraz sygnały, jakie wysyła. Aby móc efektywnie pomóc zwierzęciu, trzeba potrafić określić sytuację. Niektóre z sygnałów, które mogą występować u psów reaktywnych to wybałuszone oczy, oblizywanie się, skulony ogon lub napięta postawa ciała. Jeśli zauważysz niepokój u swojego psa, postaraj się go uspokoić oraz jak najszybciej oddalić go od stresora.

W przypadku, gdy nie potrafisz właściwie zinterpretować psiej komunikacji, skorzystaj z pomocy profesjonalisty – behawiorysty bądź zoopsychologa. Taka osoba pomoże nauczyć jak właściwie oceniać sytuację oraz odpowiednio reagować w momencie, gdy pupil będzie potrzebował wsparcia opiekuna.

Bardzo ważna w życiu z psem reaktywnym jest pewność siebie jego właściciela. Należy mieć na uwadze fakt, że zwierzęta doskonale odczytują nasze emocje. Dla psa powinniśmy być pewnym oraz stabilnym przewodnikiem, który pomoże mu w sytuacji zagrożenia. Zwierzęta odczuwające nerwy, niepewność oraz stres swojego opiekuna, będą częściej podejmować ryzykowne oraz nerwowe decyzje. Wiąże się to bezpośrednio z niepewnością oraz instynktem przetrwania. Strach lub nerwy właściciela powodują często, że smycz jest skrócona oraz napięta, a ruchy niepewne. Jeśli chcemy pomóc naszemu zwierzęciu uporać się z problemami, sami musimy stać się spokojni oraz pewni siebie.

Pracujmy ze zwierzęciem tylko i wyłącznie metodami pozytywnymi, które polegają na systemie nagradzania za pożądane zachowanie. Unikajmy karcenia zwierzęcia oraz dyscyplinowania go krzykiem. Metody te (tak zwane metody awersyjne) powodują, że zwierzę boi się właściciela, a jego polecenia wykonuje tylko i wyłącznie ze strachu przed karą. Takie metody pracy mogą prowadzić do niepewności oraz agresji u psa.

 

 

Podsumowanie

 

Podsumowując, życie z psem reaktywnym jest prawdziwym wyzwaniem dla człowieka. Chcąc pomóc swojemu zwierzęciu należy w pierwszej kolejności zasięgnąć porady specjalisty. Najpierw powinniśmy udać się do lekarza weterynarii, aby wykluczyć ewentualne problemy zdrowotne, które mogą stanowić bezpośrednią przyczynę niechcianych zachowań u zwierzęcia. Następnie należy poradzić się doświadczonego behawiorysty lub zoopsychologa, który pomoże nam w usystematyzowaniu pracy, jaką należy wykonać z psem. Nie eksperymentujmy na własną rękę, ponieważ możemy poważnie pogorszyć sytuację. Wsparcie eksperta, a także konsekwencja oraz systematyczność pomogą nam w przezwyciężeniu problemu.