Kiedy decydujemy się na papugi w naszym domu, powinniśmy przeanalizować, jak stworzyć tym niezwykłym zwierzętom odpowiednie warunki. Powszechny błąd popełniany przez niedoświadczonych opiekunów polega na zamknięciu ptaków w klatce, często niezbyt dużej, w której rzadko można spotkać zabawki, które faktycznie pierzaki zainteresują. Kolejnym problemem jest dieta, niejednokrotnie uboga, źle skomponowana i niedostarczająca wszystkich wartości odżywczych.
Tekst i zdjęcia: Ada Włoch, z wykształcenia biolog, technik weterynarii, zoopsycholog zajmujący się papugami, prowadzi kanał na Youtube Parrot Planet oraz dwa blogi o życiu z papugami, prywatnie opiekunka sześciu adopciaków.
Jak więc wśród tylu informacji nie popełnić błędów i zaniedbań? Przede wszystkim, przyszły opiekun powinien nieustannie i ciągle zdobywać wiedzę z zakresu utrzymania, behawioru, diety czy treningów – bowiem papuzi świat wiedzy ustawicznie rozkwita. Wielu ciekawych oraz przydatnych informacji można dowiedzieć się, szperając po różnych grupach, blogach i stronach.
Odpowiednia klatka dla papug
Pierwsza ważna kwestia to klatka dla papug – jej wybór zależy od wielu czynników. Przede wszystkim, jaki gatunek będzie w tej klatce mieszkał, a także jaka jest przewidywana ilość osobników z tego gatunku. Coraz bardziej popularne są mieszane stada papug, jednak należy pamiętać, że w pojedynczej klatce może mieszkać tylko jeden gatunek. Kolejna kwestia to ilość czasu spędzanego w klatce. Klatka może być niewielka, jeśli służy tylko do spania, jeśli jednak zwierzę spędza w niej większość dnia, koniecznie trzeba wybrać model, który zapewni papudze wystarczającą przestrzeń. Ważne są rozstaw i grubość prętów. Klatki mają różne parametry w zależności od modelu. Jeśli decydujemy się na małe papużki, takie jak faliste, nimfy, rudosterki, białobrzuszki etc., odległość między prętami nie powinna wynosić więcej niż 15 mm. W momencie, kiedy planujemy hodować duże gatunki takie jak: żako, amazonki, kakadu, ary – odległość ta może wynosić nawet 25 mm.
Trzeba mieć również na uwadze, że cienkie pręty mogą zostać szybko przegryzione przez większe gatunki papug. To z kolei może skończyć się ucieczką z klatki czy zakleszczeniem się papugi między prętami. Decydując się na klatkę, koniecznie musimy wziąć pod uwagę wszystkie te czynniki. Materiał, z którego jest zrobiona klatka, ma również znaczenie. Samorobne, drewniane klatki czy woliery mogą zostać doszczętnie zniszczone przez niektóre gatunki papug. Jednocześnie utrzymanie higieny w takiej klatce jest wysoce wątpliwe. Odchody i resztki jedzenia mogą stać się idealnym środowiskiem do rozwoju bakterii czy pleśni.
Klatki ocynkowane są dość tanie i będą się świetnie sprawdzać w przypadku małych papużek, jednak do czasu! Kiedy ocynkowane druty klatki zaczną rdzewieć, może dojść do poważnego zatrucia cynkiem, które u papug często okazuje się śmiertelne. Najbezpieczniejsze są klatki malowane proszkowo, bowiem nawet silny dziób ary nie będzie w stanie poradzić sobie z takim materiałem. Minusem takich klatek jest zaporowa cena. Jednak należy pamiętać, że taka klatka papudze może służyć przez całe jej życie, a więc 30 czy 50 lat.
Wybierając klatkę, decyduj się na modele szersze niż wyższe. Papugi to nie helikoptery i wysoka, podłużna klatka nie umożliwia im swobodnego lotu, co też może w konsekwencji skończyć się poszarpanymi ogonami, szczególnie u papug długoogoniastych, takich jak: nimfy, rudosterki, modrolotki, rozelle czy konury. Generalnie minimalne wymiary klatki dla nimfy wynoszą 100 cm szerokości i to jest absolutne minimum, które małym papużkom należy zapewnić. Im większa papuga, tym większa powinna być klatka. Dla dużych gatunków, takich jak kakadu czy ary, lepiej sprawdzi się woliera lub wręcz cały dostosowany pod papugi pokój. Decydując się na klatkę nie warto oszczędzać, bowiem od tego może zależeć zdrowie naszych podopiecznych.
Papuga powinna przebywać w klatce jak najkrócej. Ich niezwykłe pokłady energii wymagają lotów, wspinaczek i ogólnej aktywności fizycznej
Wyposażenie klatki
W zależności od tego, ile czasu papuga spędza w klatce, należy zapewnić jej różnego rodzaju zajęcia i rozrywkę. Ptak, który siedzi w klatce, musi mieć zajęcie, inaczej możemy szybko odkryć drugą, mniej przyjemną stronę papug – nadmierne krzyki, agresję czy nawet autoagresję, jak np. wyskubywanie piór spowodowane nudą czy frustracją.
Żerdzie dla papug
Istotnym wyposażeniem klatki są odpowiednie żerdzie. Papugi całe swoje życie chodzą, stoją, a nawet śpią na stojąco! Dlatego dobrze dobrane żerdzie to nie tylko komfort i bezpieczeństwo naszej papugi, ale też kwestia zdrowia. Nieodpowiednie żerdzie mogą wiązać się bolesnymi odciskami na stopach, pęcherzami czy zrogowaceniami naskórka. Najlepsze i najbezpieczniejsze są żerdzie drewniane, najlepiej jeszcze z korą, którą papuga będzie mogła sobie obgryzać. Warto przynieść do domu bezpieczne gałązki brzozy czy wierzby, które również mogą służyć do wspinaczki, poruszania się po klatce czy odpoczynku.
Żerdki muszą być różnej szerokości, inaczej naszej papudze grozi przerost pazurków. Wówczas przesiadywanie pupila na naszym ramieniu może stać się dla nas bolesne. Świetnie sprawdzą się również żerdzie z drewna korkowego, które są przystosowane zarówno do zabawy, jak i do siedzenia. Obserwując papugę, możemy jasno określić, czy mamy odpowiedni rozmiar żerdzi. Cała papuzia stopa powinna objąć żerdź, a pazurki powinny naturalnie objąć korę, tak by mogły się samodzielnie ścierać. Do klatki możemy również dać ciekawe żerdzie pielęgnacyjne z magnezem, wapniem czy z powierzchnią ułatwiającą ścieranie pazurów, jednak (o czym należy pamiętać) takie żerdzie mogą być niewygodne dla papuzich stóp, stąd też powinny one stanowić raczej niewielki dodatek wyposażenia klatki.
Papugi powinny mieć dostęp do naturalnych gałęzi o różnej średnicy
Zabawki i żerowiska dla papug
Zabawki i żerowiska muszą być mądrze dopasowane do potrzeb papug. Niektóre papugi żerują na ziemi (kakadu, nimfy, żako, papużki australijskie), zaś część gatunków żeruje w koronach drzew (ary, konury, amazonki, etc.). Dlatego wybierając zabawki musimy wiedzieć, w jaki sposób posiadany przez nas gatunek żeruje na wolności. Zabawki powinny być ciekawe, różnorodne, zachęcające do eksploracji i niszczenia. Papuzie zabawki służą do niszczenia! Trzeba więc przygotować się na poważne sumy pieniędzy, które przeznaczymy na papuzią rozrywkę. Świetne elementy, które warto wykorzystać do tworzenia papuzich zabawek to: karton, tektura, wiklina, drewno korkowe, brzoza, szyszki, kokos czy trawa morska. Wybierając zabawki kieruj się naturą – plastikowe mogą zostać zniszczone i połknięte, szczególnie przez większe gatunki.
Zabawki przygotowane przez nas dla papug powinny spełniać też rolę zabawek do żerowania. Oznacza, że w części z nich możemy poukrywać różnego rodzaju smakołyki zachęcające papugę do eksploracji. Świetną opcją są kuwetki do żerowania – czyli pudełka, kosze lub kartony, w których umieścić można różnego rodzaju klocki, piłeczki, kulki wiklinowe, suszone zioła, kwiaty, przysmaki. Interesujące wydają się ponadto „zabawki do łapki”, takie jak patyczki, gałązki czy np. szyszki. Żerowanie oraz aktywność fizyczna są niezbędne i kluczowe, by zachować papugę w zdrowiu. Papugi, które wychowywały się bez możliwości żerowania, mogą mieć problem z samodzielnymi próbami zdobywania pożywienia. Dlatego ważne jest, by opiekun był pełen empatii i zrozumienia w momencie, w którym zwierzę uczy się nowych zachowań. Im młodsza papuga, tym łatwiej zachęcić ją do eksploracji.
Miski i karmniki dla papug
Miski metalowe to często spotykane wyposażenie klatek z papugami, chętnie wybierane przez hodowców. Nic dziwnego – są praktyczne, trwałe i łatwe w czyszczeniu. Występują w różnych rozmiarach, dzięki czemu łatwo wybrać miseczkę dostosowaną do swoich (i przede wszystkim ptaka) potrzeb.
O czym należy pamiętać? Papuga nie może mieć „jedzenia za darmo”. Naturalną potrzebą tych ptaków jest żerowanie, to znaczy, że muszą one samodzielnie poszukiwać pokarmu. Dobrą praktyką jest podawanie pożywienia w różnej formie, np. poprzez szaszłyki, zabawki akrylowe do żerowania, kuwetki do żerowania itp. Miseczki metalowe mogą służyć nie tylko do podawania różnego rodzaju pokarmu, ale również na wodę. Te wykonane ze stali nierdzewnej wykazują odporność na korozję oraz nie wchodzą w reakcję z pokarmem, dzięki czemu są w pełni bezpieczne dla ptaków. Ważne jest, by nie korzystać z poidełek, ponieważ taki sposób picia wody jest dla papug nienaturalny. Dodatkowo przy stosowaniu poidełek zabieramy papudze możliwość kąpieli. Basenik z wodą bądź duża miska z wodą będą spełniały nie tylko rolę poidła, ale również będą miejscem kąpieli. Wiele papug pochodzi z tropikalnych regionów, a kąpiel jest im potrzebna do utrzymania piór w zdrowiu.
Metalowe miski ze stali nierdzewnej są bezpieczną opcją dla naszych papug
Plac zabaw dla papug
Papugi to istoty żywe, energiczne i szalone. Ich energia musi zostać przekierowana na naukę i zabawę, inaczej szybko poznamy, co to znudzona czy sfrustrowana papuga. Niezwykła inteligencja tych ptaków sprawia, że szybko się nudzą. Przy okazji są one bardzo chytre, dlatego mogą nauczyć się wielu niepożądanych zachowań, jak np. krzyczenia czy dziobania w celu wymuszenia pewnych reakcji opiekuna. Złota zasada mówi „zajęty dziób, to cichy dziób” – i to powinno zapaść w Waszą pamięć. Papugi muszą się bawić, żerować, eksplorować swoje środowisko, ponieważ tak zostały stworzone. Intelektualnie można je porównać do 3-5 letnich dzieci. Ich naturą jest zabawa. Wszelkie liny, gałęzie, podwieszane place zabaw, huśtawki, żerowiska, maty do wspinaczki etc. przyjmą całą papuzią energię, która gdzieś musi znaleźć ujście.
Warto przygotować dla papug kilka placów zabaw, żeby nie pojawił się problem agresji czy terytorializmu. Wiele papug, szczególnie w okresach hormonalnych, pilnuje swojego terenu, a więc najczęściej klatki, często uniemożliwiając opiekunowi zmianę misek. Zakłada się, że na jedną papugę powinny przypadać przynajmniej 2-3 żerowiska poustawiane w różnych miejscach domu czy pokoju, gdzie ptak spędza czas. Świetnie sprawdzają się klatki z płaskim dachem lub z zamontowanym gotowym placem zabaw na górze klatki – jest to dość łatwy sposób, by przygotować papudze miejsce do zabawy. Warto powiesić na suficie żerdzie, gałęzie, liny, zabawki czy huśtawki. Dzięki temu nasze meble czy rzeczy osobiste nie będą zniszczone. Oczywiście na to nigdy nie ma gwarancji 😉
Papuzia dieta
Papuzia dieta owiana jest wieloma mitami. Każdy opiekun papug musi mieć przynajmniej podstawowe pojęcie na ten temat, by nie zaszkodzić swoim skrzydlatym podopiecznym. W codziennej diecie powinny znaleźć się kiełkujące nasiona zbóż, traw czy strączków – np. kardi, słonecznik, młody jęczmień, ciecierzyca, soczewica, fasola mung czy adzuki. Wszelkie kiełki warzyw takich jak rzodkiewka, buraczki, roszponka czy rukola również mogą zagościć w papuziej miseczce. Kolejna ważna kwestia to warzywa. Powinny one stanowić 80% diety (oczywiście poza gatunkami typowo owocożernymi, takimi jak lorysy, lory, damy). Najlepiej by były one świeże i podane na surowo, możemy jednak od czasu do czasu warzywa ugotować na parze czy upiec w piekarniku. Najważniejsze warzywa, jakie powinny znaleźć się w papuziej diecie to bataty, brokuły, marchewka, pietruszka, kalafior, papryka czerwona czy dynia. Warto podawać je codziennie. Różnego rodzaju zieleniny takie jak roszponka, rukola, szpinak, liście rzodkiewki, cykoria, etc. mogą służyć jako zawijasy do ukrycia posiekanych warzyw.
Przykładowe posiłki dla papug
Owoce również powinny znaleźć się w papuziej diecie, ale powinny one stanowić maksymalnie 10% posiłku. W naturze papugi odżywiają się niedojrzałymi owocami, a więc takimi o niskiej zawartości cukru. Jeśli decydujemy się na owoce, wybierajmy te, które mają niski indeks glikemiczny, jak np. borówki, maliny, porzeczki, jagody. Świetnie sprawdzi się też mango, papaja czy granat, które również powinny dość często gościć w papuziej misce.
Naszym papugom możemy podawać napary ziołowe, takie jak rumianek, lawenda, pokrzywa, mięta, melisa, dzika róża, koper włoski itp. W diecie nie może zabraknąć świeżych kwiatów czy ziół – jak np. kwitnąca forsycja, nagietki, bratki, stokrotki, bez lilak itp. Warto papugom sadzić też świeże trawy, zboża czy zioła w doniczkach. W sezonie jesienno-zimowym na pomoc przychodzą wszelkie suszone kłosy zbóż, traw, kwiatów czy ziół, różnego rodzaju pieńki brzozowe nadziewane ziarnem czy ziołami, kolby z suszonych ziół czy kwiatów, gotowe bukiety i tym podobne.
Papuzia dieta jest niezwykle ciekawa i różnorodna. Warto się edukować na ten temat, bowiem do diety możemy włączyć też zdrowe oleje, jajka, nabiał, owady czy przyprawy. Jednak temat ten warto zgłębić, gdy będziemy znać już podstawy żywienia papug.
Papuzie środowisko
Papugi wymagają odpowiedniej wilgotności i temperatury. Warto zapoznać się z warunkami, w jakich żyje dany gatunek w naturze, ponieważ część papug pochodzi z lasów deszczowych Ameryki, część z bardziej suchych wybrzeży Australii, a część ze środka Afryki. W domu warto posiadać sprzęt pozwalający utrzymać odpowiednią wilgotność powietrza.
Co łączy wszystkie papugi? Słońce. Papugi, niezależnie od terenów, z których pochodzą, potrzebują słońca. To właśnie dzięki światłu UV są w stanie stworzyć niezbędną witaminę D3 – zupełnie jak ludzie. Wiele papug w niewoli cierpi na brak słońca, bowiem promienie słoneczne potrzebne do wyprodukowania witaminy D nie przechodzą przez szyby! To oznacza, że musimy mieć wolierę na ogrodzie, osiatkowany balkon, okna lub ciągły dostęp do lampy UV. Niedobór słońca prędzej niż później skończy się problemami zdrowotnymi.
Transporter dla papug
Obojętnie, na jaki gatunek się zdecydujemy, warto byśmy raz w roku odwiedzili lekarza weterynarii zajmującego się papugami. Papugi ukrywają symptomy choroby, ponieważ w naturze stałyby się łatwym celem drapieżnika. Dlatego tworząc wyprawkę dla papugi, zaopatrz się w transporter, by móc od razu zweryfikować stan zdrowia pierzaka. Niestety wiele papug po zmianie domu, poprzez ogromny stres zaczyna ujawniać choroby, które mogły być wcześniej niezauważone.
Nasz transporter musi być dopasowany do wielkości papugi. Zapewni on nie tylko bezpieczną, ale również spokojną podróż. Podczas wyboru transportera warto zwrócić uwagę także na dodatkowe udogodnienia, takie jak uchwyt do przenoszenia czy odpinany pasek na ramię, a także wagę samego transportera.
Papugi to zwierzęta stadne
Decydując się na te ptaki, pamiętaj, że są to zwierzęta stadne i silnie społeczne. Relacje między papugami mogą trwać całe życie, dlatego niezwykle ważne jest by miały towarzysza. Z obserwacji podczas konsultacji behawioralnych wynika, iż samotnie trzymane, najczęściej przejawiają problemy behawioralne.
Tego unikaj!
- Unikaj plastikowych żerdzi, które mogą spowodować odciski na stopach.
- Warto zwrócić uwagę na dzwoneczki – istnieje niebezpieczeństwo zatrucia cynkiem czy zakleszczenia dzioba w strukturze dzwonka.
- Niebezpieczne są również lusterka, które mogą spowodować szkody na psychice ptaka. Papugi mogą zakochać się w odbiciu, bronić go, czy nawet atakować opiekuna, który zbliży się do lusterka.
- Zwracaj szczególną uwagę na wszystkie metalowe elementy w zasięgu papugi. Niestety do zatruć metalami ciężkimi dochodzi właśnie przez nieuwagę opiekuna.
- Staraj się zapewnić papudze jak najbardziej naturalne i bezpieczne środowisko z gałązkami, ziołami, kwiatami czy roślinami. Koniecznie sprawdź listę bezpiecznych roślin, drzew i krzewów przed przyniesieniem ich do domu.
Wskazówki dla opiekunów
Papugi fascynują nas swoją inteligencją, zdolnościami mowy i magią kolorów – nic dziwnego, że wiele osób decyduje się na zakup tych zwierząt. Oczekujemy od nich, by zadowalały nas swoim śpiewem, chcemy podziwiać ich piękno, jednak czy to tędy droga? Niestety, wiele osób nie zbiera informacji o posiadaniu papugi przed jej zakupem, a co za tym idzie, nie ma realistycznego pojęcia o tym, czym ona jest… a czym nie jest. Bardzo często porównujemy zwierzęta trzymane w domu do tych, które najlepiej znamy, a więc do psów czy kotów. Jednak papuga w niczym nie przypomina zwierząt udomowionych. Niestety wielu ludzi zakłada, że wszystkie zwierzęta postrzegają ludzi tak, jak psy: jako boskie istoty, które są centrum wszechświata. Dlatego właśnie na twarzach opiekunów pojawia się ogromne zdziwienie, gdy okazuje się, że papuga wcale nie daje się głaskać, nie mówi na zawołanie i przy okazji dziobie właściciela. Magiczny sen o posiadaniu gadającego, wiernego przyjaciela pryska w mgnieniu oka.
Papugi najlepiej czują się w stadzie, dlatego wa\zne jest , by pozwolić im na życie w towarzystwie innych papug.
Bardzo często my – opiekunowie nadajemy łatki naszym papugom. Jesteśmy niezadowoleni z ich zachowania, a czasem wręcz frustrujemy się, że zostaliśmy oszukani – w końcu hodowca powiedział, że papuga nada się świetnie do rodziny z dziećmi! Takich historii jest mnóstwo. Nasze postrzeganie papug w niewoli jest niestety obrazem smutnym, dalekim od rzeczywistości i szczęśliwej relacji z tymi zwierzętami. Ptak zamknięty w klatce, któremu sypiemy garść ziarna i wieszamy kilka drewnianych klocków, nie będzie chętny do zbudowania z nami relacji.
Zachowania, które są naturalne dla papug żyjących na wolności, często wpędzają je w kłopoty, gdy te trafiają do nieświadomego opiekuna. Kiedy nie podoba nam się jakieś zachowanie, często zakładamy, że ze zwierzęciem jest coś nie tak, podczas gdy w rzeczywistości może być to zachowanie całkowicie normalne – np. niszczenie, mielenie w dziobie różnych materiałów jest zachowaniem absolutnie typowym dla papug. Niezależnie od tego, czy ludziom się to podoba, czy nie, papuga bez klatki i bez nadzoru może spowodować wiele szkód w swoim środowisku. To nie jest ani problem, ani wina papugi. Papugi niszczą, taka jest ich natura. Są też obłędnie dobre w tworzenie bałaganu, zwłaszcza jeśli chodzi o kwestie jedzenia. Natura sprawiła, że papugi mają mnóstwo ciekawych przystosowań do żerowania, do czynności, która potrafi stanowić nawet 80% ich dnia! Jeśli odbieramy im to, zabieramy im naturalną możliwość spędzania czasu, a to szybko doprowadzi do nudy i frustracji, która często kończy się agresją, nadmierną wokalizacją czy okaleczaniem własnego ciała.
Kolejny problem, na który skarżą się nieświadomi opiekunowie, to wrzask. Papugi to głośne zwierzęta. Oczywiście niektóre papugi są głośniejsze, inne wokalizują rzadziej i z przyjemniejszymi dla ucha dźwiękami, ale jeśli czytasz, że np. papuga pion należy do cichszych, nie oznacza to, że te ptaki są ciche – po prostu cichsze niż te, które są naprawdę głośne. Zapamiętaj – cicha papuga to chora papuga. Papugi muszą wokalizować, jest to ich naturalne zachowanie, którego nie można im odebrać. Jeśli masz problem z nadmiernym hałasem, szybko się irytujesz albo towarzyszą Ci migreny, postaw na zwierzę inne niż papuga. Bardzo często chcemy podążać za modą na posiadanie egzotycznego zwierzęcia w domu, jednak decydując się na papugę, musimy naprawdę temat przemyśleć. Są to zwierzęta długowieczne, niezwykle inteligentne i sprytne. Jeśli chcesz stworzyć relację z papugą, musisz na nią zasłużyć, poznać się i zdobyć zaufanie, a przede wszystkim zrozumieć. Bez zrozumienia potrzeb tych zwierząt, szybko polegniesz w budowaniu pozytywnej relacji z tymi niesamowitymi istotami.