Słyszysz diagnozę: “Twój zwierzak potrzebuje zabiegu chirurgicznego” i od razu przez głowę przebiega Ci milion myśli, pytań, wątpliwości. Spokojnie. Lekarz weterynarii wyjaśnia jak wyglądają zabiegi, jak się do nich przygotować i jak opiekować się zwierzakiem po zabiegu. Przeczytajcie w artykule.
Autorką tekstu jest JUSTYNA GODEK, lekarz weterynarii
w Przychodni Weterynaryjnej Zdrowy Pupil w Lubinie
Klasyfikacja zabiegów chirurgicznych
Najbardziej popularnym podziałem jest chirurgia miękka i twarda. Chirurgia miękka – to wszystkie zabiegi na tkankach miękkich, typu: sterylizacja, kastracja. Chirurgia twarda, są to m.in.: złamania – te proste lub te z przemieszczeniem, zerwane więzadła, zwichnięcia rzepek.
Autorka tekstu lek. wet. Justyna Godek
Oprócz tego zabiegi stomatologiczne, które również klasyfikuje się jako część chirurgii. Zabiegi stomatologiczne, to najczęściej usuwanie kamienia nazębnego oraz zniszczonych, połamanych czy ruszających się zębów.
Zwierzę do wszystkich zabiegów chirurgicznych jest zawsze poddane znieczuleniu ogólnemu.
Zabiegi ortopedyczne, sterylizacje czy usuwanie ciał obcych z przewodu pokarmowego – takie operacje częściej przeprowadzane są u psów i kotów. Natomiast wśród zwierząt egzotycznych przoduje stomatologia. Powodem tego jest ciągły wzrost ich zębów, które nie są prawidłowo ścierane jeśli żywienie nie jest odpowiednie.
Nie ma reguły w kwestii tego, jakie zwierzęta częściej trafiają na stół operacyjny. W naszej lecznicy mieliśmy już cały przekrój. Są to zarówno psy i koty (duże, małe, stare, młode), jak i króliki, świnki morskie i wiele innych gatunków, łącznie z ptakami.
W przypadku psów i kotów, najczęściej przeprowadzane są zabiegi sterylizacji /kastracji. Zapobiegamy tutaj bezdomności, niekontrolowanemu rozmnażaniu.
U psów, częściej niż u kotów, zdarzają się zabiegi usunięcia połkniętych ciał obcych. Jeśli chodzi o złamania – te zdarzają się zarówno u psów, kotów, jak i tych najmniejszych zwierząt.
Stomatologia – tutaj znów mamy przekrój wszystkich gatunków, ale wśród pacjentów stomatologicznych przodują gryzonie i zajęczaki.
Większość zabiegów, z jakimi mamy do czynienia w naszej przychodni, to zabiegi planowane, na przykład sterylizacja, kastracja, usuwanie guzów czy kamienia nazębnego.
Nagłymi zabiegami są zwykle te ortopedyczne (np. po wypadku) lub uszkodzenia narządów wewnętrznych i krwawienie.
Przygotowanie zwierząt do zabiegów
Przed każdym zabiegiem zalecamy wykonanie badań krwi, żeby sprawdzić, czy wątroba, która później będzie musiała zmetabolizować większość leków używanych do znieczulenia, jest w dobrej formie. Ważne są również parametry nerkowe – przy zabiegach spada ciśnienie i jest to dodatkowe obciążenie dla nerek. Dlatego – zarówno w przypadku gryzoni, jak i królików oraz psów i kotów – ważne są badania krwi.
Około 12 godzin przed zabiegiem zaleca się głodówkę (ponieważ psy czy koty mogą wymiotować). Wyjątkiem są chomiki, króliki, świnki morskie i inne gryzonie, które nie muszą mieć żadnej głodówki. Ma to związek z większym zapotrzebowaniem na energię oraz inną budową układu pokarmowego tych zwierząt.
Jeśli zdarzy się, że w czasie transportu zwierzak się ubrudzi (zwymiotuje lub załatwi się) – dobrze by było go umyć, żeby oszczędzić lekarzom pracy i umożliwić szybsze rozpoczęcie operacji.
Bezpośrednio przed samym zabiegiem, robione jest jeszcze ogólne badanie kliniczne, tj. pomiar temperatury, osłuchanie płuc i serca, sprawdzenie spojówek, błon śluzowych i jeśli wszystko jest w porządku – można przeprowadzić operację.
Przebieg zabiegu
Zazwyczaj początek jest taki sam, tj. po zbadaniu, zwierzak dostaje premedykację.
Następnie zakładany jest wenflon, a zwierzę jest intubowane. Mając na względzie bezpieczeństwo naszych pacjentów nigdy nie pomijamy żadnej z tych czynności.
Dalej – jeśli to zabieg stomatologiczny – przechodzimy do czyszczenia zębów lub ich usunięcia.
W przypadku innych zabiegów: golenie, z lekkim marginesem miejsca, gdzie będzie nacięcie; mycie pola operacyjnego; podłączenie do aparatury monitorującej tętno i oddechy – po tym przeprowadzenie zabiegu.
Oprócz zapasowych narzędzi, które mogą się nam przydać w czasie, kiedy będziemy operować, w przypadku małych zwierząt (które potrafią się bardzo szybko wychłodzić) ważne jest również przygotowanie termoforu, który je ogrzeje.
Podczas zabiegu nasz zwierzak jest w rękach profesjonalistów.
Opieka po zabiegu
Po zakończonym zabiegu, w zależności od tego, czego dotyczył – zwierzak jest ubierany w ubranko ochronne/kołnierz lub ma robiony opatrunek i jest wybudzany.
Przebywa w tym czasie w klatce, żeby gwałtownie nie wstawał, miał ograniczoną możliwość chodzenia i się nie przewrócił. Dodatkowo jest dogrzewany (termoforem albo nakrywamy go kocykiem) Jeśli jest taka potrzeba, podaje się (też podgrzewane) kroplówki.
Czekamy, aż zwierzak spokojnie się wybudzi.
Kiedy będzie już świadomy i w pełni kontaktowy, dzwonimy po właściciela z informacją, że zwierzaczek za jakiś czas będzie gotowy do odebrania.
Małe zwierzęta, które szybko metabolizują leki, równie szybko wstają i dochodzą do siebie, ale bywa również tak, że zwierzaczek na chwilę się obudzi, podniesie głowę i z powrotem zaśnie.
Króliki, świnki morskie i chomiczki, kiedy tylko się obudzą po zabiegu, mogą od razu jeść. Dlatego prosimy właścicieli, żeby zostawili dla nich troszkę jedzenia.
Natomiast psy i koty trochę dłużej muszą odczekać. Zwykle około kilka godzin jest potrzebnych, żeby wróciły do formy. Nie zaleca się podawanie w tym czasie jedzenia, żeby zminimalizować ryzyko zadławienia.
Jak wygląda opieka po zabiegu w domu?
W dniu, w którym był przeprowadzony zabieg, pupil powinien siedzieć w spokojnym, ciepłym miejscu, w którym nie będzie przeciągów. Dobrze żeby miał tam jakiś swój kocyk, ulubione zabawki. Zwracamy również uwagę na dogrzewanie – kocyk, termofor.
Piesek albo kotek nie może ściągać ubranek, które chronią miejsce, gdzie był przeprowadzony zabieg. Gdyby bardzo mu przeszkadzało, właściciel może ściągnąć je na chwilę, ale tylko wtedy, gdy będzie pilnował zwierzęcia, żeby nie interesowało się raną.
Najczęściej jednak zwierzaki śpią, a po kilku godzinach od zabiegu mogą już pić i jeść. Zaleca się, żeby były to raczej produkty mokre i w trochę mniejszej ilości niż zwykle.
W dniach bezpośrednio po zabiegu zwierzę nie powinno wskakiwać i zeskakiwać z kanapy, jeśli chodzić po schodach, to powoli, na spacerach nie może biegać.
Najczęściej taka rekonwalescencja trwa około 10 dni. W międzyczasie są dwie kontrole. Pierwsza – pierwszego-drugiego dnia po zabiegu. Sprawdzamy wtedy jak goi się rana, rozmawiamy z właścicielem o ogólnym stanie pupila (czy ma apetyt, czy prawidłowo się wypróżnia, czy zachowuje się normalnie). Podajemy też antybiotyk i lek przeciwbólowy.
Kolejna, około dziesiątego dnia. Wtedy decydujemy, czy rana jest na tyle dobrze wygojona, że możemy zdjąć ubranko oraz ściągnąć szwy.
PO ZABIEGU SPRAWDZAMY CZY:
• ZWIERZAK REAGUJE NA SWOJE IMIĘ
• CZY KRĘCI SIĘ PO KLATCE, CHODZI PO POKOJU
• CZY MIAROWO ODDYCHA
• CZY MA PRAWIDŁOWE TĘTNO I TEMPERATURĘ
• CZY BŁONY ŚLUZOWE SĄ RÓŻOWE
Premedykacja – to wstępne postępowanie anestezjologiczne bezpośrednio przed znieczuleniem i operacją, ma na celu zniesienie lęku i bólu oraz uspokojenie pacjenta.
Intubacja – umieszczenie plastikowej rurki (rurki intubacyjnej) w tchawicy pacjenta w celu zapewnienia drożności dróg oddechowych.