Najczęstsze inwazje pasożytnicze u szczeniąt

TOKSOPLAZMOZA – Toxoplasma gondii

Toxoplasma gondii

Jest to choroba pierwotniacza, która najczęściej występuje u kotów, ale zdarza się też u psów z tą różnicą, że pies może być tylko żywicielem przejściowym a kot jest żywicielem ostatecznym.
Są dwie drogi zarażenia się psa – weneryczna lub śródmaciczna, co oznacza, że początek inwazji może być już w czasie ciąży!
Zarażenie śródmaciczne prowadzi do toksoplazmozy wrodzonej. Jej skutki to poronienia, obumarcia płodów lub śmierć młodych tuż po urodzeniu. Przy zakażaniu wenerycznym u suk stwierdzano resorpcję płodów lub po porodzie wykrywano w tkankach młodych oocysty.
Wykrywanie opiera się na flotacji, która jest najszybszą metodą. Zdarzają się jednak wyniki fałszywie ujemne. Więc jeśli obraz kliniczny wskazuje na toksoplazmozę, rozstrzygającym badaniem będzie PCR.
Ze względu na przebieg choroby u psów, nie ma skutecznych metod leczenia zarówno szczeniąt jak i dorosłych psów.

KOKCYDIOZA – pasożyty z rodzaju Neospora i Isospora

Najczęstsze kokcydiozy u szczeniąt to te wywoływane przez pasożyty z rodzaju Isospora. Kokcydia te są specyficzne dla gatunku, ale co ciekawe występuje u nich

Isospora canis

żywiciel parateniczny, np. mysz. Żywiciel parateniczny to taki, w którym mogą bytować postacie larwalne pasożyta, a który nie jest potrzebny do zamknięcia cyklu rozwojowego. Kolejną częstą przyczyną biegunek jest Neospora Caninum, jest to gatunek specyficzny dla psa, który jest żywicielem ostatecznym.
Droga zarażenia w przypadku obu pasożytów jest taka sama – żywiciel ostateczny, czyli pies lub kot musi zjeść oocystę np. polując na mysz. Szczenięta są wrażliwe już w pierwszych tygodniach swojego życia, ponadto w czasie ciąży neospory mogą przenikać przez łożysko i zarażać płody.
U zwierząt zakażonych dochodzi do uszkodzenia błony śluzowej jelit co prowadzi do biegunek. Często czas, kiedy zaczynają się objawy pokrywa się z czasem kiedy szczenięta zaczynają zjadać stały pokarm więc łatwo można to przeoczyć. U suk zarażonych w ciąży dochodzi do resorpcji płodów lub poronień. Przegapione zarażenie może prowadzić do wyniszczenia szczeniąt a nawet śmierci.
W obu przypadkach do diagnozowania używa się badania koproskopowego – flotacji, gdzie jaja pasożyta znajduje się w badaniu mikroskopowym. W przypadku Isospory warto też zrobić preparat z odbytu.
Kokcydia z rodzaju Neospora leczy się podobnie jak te z rodzaju Isospora, ponieważ w przypadku obu skuteczne są Sulfonamidy. Jednak leczeniem z wyboru przy Neosporze to trimetoprim lub klindamycyna a przy Isosporze jest to Toltrazuryl. Dodatkowo Toltrazurylu można używać zapobiegawczo szczególnie jeśli w poprzednich miotach był taki problem. Ponadto w ciężkim przebiegu choroby stosuje się antybiotyki i płynoterapię.

GIARDIA spp.

Giardia to pasożyt (pierwotniak), który cały cykl rozwojowy przechodzi w jednym żywicielu a stadium inwazyjnym jest cyst.
Zarażenie Giardią następuje przez drogę pokarmową, szczenię zjada cysty, które są inwazyjne w wilgotnym środowisku przez kilka tygodni i już nawet niewielka liczba cyst wystarcza do zarażenia.

Giardia

U chorych szczeniąt dochodzi do uszkodzenia błony śluzowej jelita, podobnie jak w przypadku kokcydioz. W związku z tym, objawy również są podobne – wymioty i biegunka. Czasem miewa bardzo ostry przebieg, biegunka wodnista często z krwią.
Do zdiagnozowania można użyć szybkich testów płytkowych, jednak wyniki często są fałszywie dodatnie. Dużo lepszą metodą jest jest badanie komproskopowe (pod mikroskopem) rozmazu z płynem Lugola. W badaniu wymiocin można znaleźć trofozoity czyli formy z charakterystycznymi wiciami.
W leczeniu najważniejsze jest znalezienie źródła inwazji, jeśli to możliwe oraz oczyszczenie środowiska. Oznacza to wypranie w wysokiej temperaturze kocyków lub posłania psa oraz mycie okolicy odbytu, najlepiej z delikatnym środkiem odkażającym, po każdym spacerze. Leczeniem z wyboru jest długotrwałe podawanie Fenbendazolu (w dwóch seriach) lub Metronidazolu.

ISTNICA/TOKSOKAROZA – Toxocara canis

Jest to choroba wywoływana przez nicienie, glistę psią i kocią, odpowiednio Toxocara canis i Toxocara cati. Glistnica jest zoonozą co oznacza, że możemy się zarazić od psa lub kota. Człowiek w cyklu życiowym Toxocary canis jest żywicielem paratenicznym, żywicielami ostatecznymi może być tylko pies lub kot. Wydalane przez zarażone zwierzęta jaja nie są groźne dla ludzi czy zwierząt, ponieważ jest to forma nieinwazyjna (niezakaźna). Inwazyjna larwa wewnątrz jaja pojawia się po 9-15 dniach i zachowuje żywotność nawet przez rok! Dlatego tak ważne jest sprzątanie po swoich psach.
Dorosłe psy zarażają się pochodzącymi ze środowiska inwazyjnymi jajami lub larwami znajdującymi się w upolowanym gryzoniu – żywicielu paratenicznym. Co

Jajo toxocara canis

ciekawe, w przypadku tego pasożyta choroba może mieć różny przebieg dla samców i suk. Dla tych drugich (i kotek też) stadia larwalne zazwyczaj nie trafiają do jelita cienkiego, tylko rozwój zatrzymuje się we wcześniejszym momencie i larwy kumulują się w różnych narządach. Podczas kolejnych ciąż są z nich uwalniane. Szczenięta zarażają się w dwojaki sposób – przez łożysko w życiu płodowym lub po urodzeniu z mlekiem. Oczywiście szczenięta mogą też zarazić się tak jak dorosłe psy, czyli przez połknięcie jaj inwazyjnych ze środowiska. Kocięta zarażają się tylko z mlekiem matki lub ze środowiska, nie ma u nich inwazji prenatalnej.
Objawy glistnicy mogą pochodzić z układu pokarmowego i oddechowego. Początkowe symptomy to wymioty, silna biegunka, odwodnienie, zapalenie wątroby, ale może dochodzić do zaczopowania jelita przez nicienie, jeśli jest duża inwazja. Ponadto może dochodzić do robaczego zapalenia płuc co objawia się utrudnionym oddychaniem i uciążliwym kaszlem i może prowadzić do śmierci szczenięcia.
Diagnostyka jest dość prosta i bazuje na badaniu komproskopowym – flotacja, ale też na oględzinach makroskopowych, ponieważ często nicienie są wydalane z kałem.
Leczenie z wyboru to pyrantel, który w początkowej fazie leczenia, jeśli inwazja jest duża, można podać w mniejszych dawkach i powoli zwiększać, żeby sparaliżować robaka.
Dodatkowo leczenie wspomagające, czyli kroplówki i doustnie podawany olej parafinowy, żeby hamować wchłanianie toksyn z przewodu pokarmowego. W przypadku zaczopowania jelita usunięcie chirurgiczne.

TĘGORYJCZYCA – Uncinaria stenocephala

Nazwa Tęgoryjce wiąże się z ich budową anatomiczną. Są małymi nicieniami wyposażonymi w dość dużą torebkę gębową zaopatrzoną w ząbki. Dzięki ząbkom Tęgoryjce przyczepiają się do błony śluzowej jelita i mogą się również żywić krwią.

Tęgoryjce -Uncinaria stenocephala

Cykl rozwojowy jest prosty, wraz z kałem wydalane są jaja, które po około 7 dniach stają się inwazyjne. Tęgoryjce otoczone są wylinką, dzięki której mogą przetrwać w środowisku kilka miesięcy. Dorosłe osobniki najczęściej zarażają się zjadając larwę a żywicielem ostatecznym są psy, rzadziej koty. Szczenięta również mogą zarażać się ze środowiska, ale też śródmacicznie lub laktogennie.
Ciężki przebieg jest raczej u zwierząt dorosłych. U szczeniąt przez długotrwałą inwazję może dochodzić do wyniszczenia przez zaburzenia wchłaniania a utrata krwi prowadzi do niedokrwistości.
Diagnostyka jest taka sama jak w większości opisanych w artykule przypadków, wykorzystuje się badanie koproskopowę – flotację.
Leczenie opiera się na podawaniu Pyrantelu przez kilka dni – robaki te są bardzo oporne, przydatne są również makrocykliczne laktony.

Źródła zdjęć:
www.petslover.pl
www.parasite.org.au
www.esccap.pl

Tekst opracowała: lek. wet. Sonia Zaleska, internista w Specjalistycznej Przychodni Weterynaryjnej SpecVet w Warszawie

Artykuł z magazynu PUPIL numer 1(21)/2021