Lekarz weterynarz Agnieszka Neska-Suszyńska od ponad 14 lat specjalizuje się w leczeniu zwierząt z problemami układu moczowego. O nerkach wie więc wszystko. Jest to narząd, który szczególnie u starszych zwierząt najczęściej wymaga leczenia. Jak działają nerki? Jak diagnozować i leczyć je? Zapraszamy do przeczytania obszernego artykułu na ten temat.
____________________________________________________________
lek. wet. Agnieszka Neska-Suszyńska
Konsultant ds. nefrologii, urologii i endokrynologii
Ordynator w Specjalistycznej Przychodni Weterynaryjnej SpecVet w Warszawie
Zabieg hemodializy
Od 14 lat zajmuję się leczeniem pacjentów nefrologicznych, a więc takich, u których występują objawy ze strony układu moczowego. Gdy zaczynałam, wiele metod diagnostycznych i sposobów leczenia psów i kotów było jeszcze niedostępnych w Polsce i trzeba je było wprowadzić. Z biegiem czasu, w naszych warszawskich przychodniach referencyjnych dostępne są wszelkie możliwe metody obecnie stosowane na świecie. Możliwości kompleksowego diagnozowania i leczenia chorób nerek (również leczenia nerkozastępczego, czyli hemodializ) i układu moczowego (np. stentowania moczowodów) daje psom i kotom w Polsce szansę na nowe życie. Trzeba pamiętać, że pupil często cierpi na choroby współtowarzyszące, komplikujące proces leczenia, takie jak zaburzenia hormonalne, kardiologiczne, stomatologiczne, czy żywieniowe. Z tym wszystkim musimy sobie poradzić, bo bez kompleksowego leczenia pacjenta, nie da się osiągnąć sukcesu. W tym celu konieczne jest posiadanie zespołu specjalistów, codziennie współpracujących ze sobą i opiekujących się pacjentem – od nefrologa, internisty i kardiologa, przez dietetyka klinicznego, po chirurga i stomatologa i anestezjologa. Z każdym rokiem obserwujemy wzrost liczby pacjentów, co wynika z większej świadomości opiekunów oraz z faktu, że w ostatnich latach znacznie wydłużyło się życie naszych czworonożnych przyjaciół. Psy, a zwłaszcza koty dożywają obecnie późnej starości i musimy dzielnie stawiać czoła problemom zdrowotnym jakie temu towarzyszą.
Problemy z nerkami u psów i kotów
Choroby nerek są dość powszechne u naszych czworonożnych pupili. Mogą mieć one różny przebieg, zarówno ostry, jak i przewlekły. Stany ostre są najczęściej następstwem chorób odkleszczowych (jak babeszjoza), zakażeń bakteryjnych (np. leptospiroza) czy niedrożności układu moczowego (kamica układu moczowego, powodująca zatkania moczowodu lub cewki moczowej) i występują u zwierząt w każdym wieku. Stany ostre charakteryzują się gwałtownym i dynamicznym przebiegiem. Kondycja ogólna pacjenta może pogarszać się z godziny na godzinę, a najcięższe przypadki kończą się śmiercią. Stany przewlekłe, występują głównie u psich i kocich seniorów. Obserwacje potwierdzają, że u kotów przewlekła choroba nerek jest jednym z najczęstszych problemów zdrowotnych i szacuje się, że występuje ona nawet u 80% zwierząt w wieku powyżej 15 lat.
Jakie zachowanie zwierząt powinno nas zaniepokoić?
- zwiększone pragnienie,
- częstsze oddwanie moczu,
- utrata masy ciała,
- nieprzyjemny zapach z pyszczka,
- problemy gastryczne (wymioty, nudności),
- krew w moczu,
- u kotów oddawanie moczu poza kuwetę.
Przeszczepy nerek u zwierząt?
Nerki są niezwykłym, parzystym narządem, mającym olbrzymie rezerwy czynnościowe. Często powtarzam, że te rezerwy są błogosławieństwem, ale są również diagnostycznym utrapieniem… Dzięki tym „rezerwom”, u ludzi możliwe są przeszczepy nerek (!), gdyż jedna zdrowa nerka w zupełności wystarcza człowiekowi do życia, więc druga może z powodzeniem zostać przekazana biorcy. U zwierząt – z wielu powodów (m.in. krótka przeżywalność), w tym także natury etycznej (trwałe okaleczanie zdrowego zwierzęcia, bez jego zgody)
Niufi po operacji usunięcia kamieni cystynowych z pęcherza moczowego.
przeszczepów się nie przeprowadza, a w Polsce tego typu zabiegi są prawnie zabronione. Co do samego procesu, to po usunięciu jednej nerki, druga przejmuje na siebie w pełni ciężar filtrowania krwi, tym samym nie zaobserwujemy w badaniach krwi i moczu żadnych nieprawidłowości. Niestety, z diagnostycznego punkt widzenia, ta duża zdolność kompensacyjna nerek utrudnia wykrycie wczesnych objawów ich uszkodzenia. W sytuacji całkowitego zniszczenia czy usunięcia jednej z nerek, pacjent może wciąż nie wykazywać najmniejszych odchyleń od normy, gdyż druga, wciąż zdrowa nerka, wypełnia swoje zadanie. Objawy, takie jak wzrost stężenia kreatyniny w surowicy zaobserwujemy dopiero wtedy, gdy sumarycznie, ponad 75% miąższu obu nerek ulegnie uszkodzeniu. Ta informacja zawsze bardzo zaskakuje opiekunów moich pacjentów nefrologicznych! Oznacza to, że diagnostyka pacjentów na podstawie badania krwi jest narzędziem, które wykrywa dopiero bardzo zaawansowany proces chorobowy! Dlatego niezwykle ważne jest monitorowanie stanu nerek szczególnie u zwierząt starszych oraz w grupie podwyższonego ryzyka (niektóre rasy). Regularnie (przynajmniej raz w roku, a u zwierząt powyżej 12 roku życia, co 6 miesięcy) należy wykonywać badania krwi i moczu oraz diagnostykę obrazową USG (czasem także RTG).
Leczenie nerek u psów i kotów
Leczenie zwierząt z chorobami nerek jest uzależnione m.in. od przyczyny problemu, stanu klinicznego pupila, stopnia zaawansowania oraz chorób współtowarzyszących. Zwierzęta w stanie ostrym często wymagają bardzo intensywnego leczenia, czasem włączając w to zabieg hemodializy lub specjalistycznych zabiegów chirurgicznych. Leczenie zwierząt chorych przewlekle w dużej mierze opiera się na dietoterapii oraz doustnym podawaniu leków. Warto wiedzieć, że pacjenci w stanach ostrych mają szansę na całkowity powrót do zdrowia! Przewlekłej choroby nerek jednak nie da się wyleczyć. Terapia polega na łagodzeniu objawów klinicznych, podniesieniu komfortu życia, spowalnianiu rozwoju niewydolności oraz maksymalnemu wydłużeniu życia.
Bejli, przed każdą kroplówką przechodzi dokładne badanie kliniczne.
Problem ze zwierzętami jest taki, że nie powiedzą nam werbalnie, jak się czują, gdzie je boli. Dlatego niezwykle istotna jest rola opiekuna, który powinien znać zwyczaje i zachowania swojego przyjaciela! Pamiętajcie, że podstawowe objawy chorób nerek nie są zbyt charakterystyczne, ale u większości zwierząt możecie zaobserwować: zwiększone pragnienie i oddawanie moczu, słabszy apetyt i utrata masy ciała. Opiekunowie bardzo często to bagatelizują, myśląc, że problemem może być karma, która przestała być atrakcyjna albo pupil stał się wybredny. Pamiętajcie jednak, że oznaką zdrowia zwierząt jest dobry apetyt i jeżeli nagle Wasz podopieczny robi się kapryśny, to należy udać się na badania do przychodni. Nieprzyjemny zapach z jamy ustnej, pogorszenie jakości włosa, występowanie zaburzeń gastrycznych (nudności, wymioty, rzadziej biegunka), stanowią potwierdzenie, że ze zwierzęciem nie jest dobrze. Często również można zaobserwować szybsze odkładanie się kamienia nazębnego lub zapalenie dziąseł. Zwracajcie również uwagę na obecność krwi w moczu (łatwiejsze do zaobserwowania w zimie na śniegu) oraz, czy zwierzę się nie napina i czy sam akt oddawania moczu się nie wydłużył lub nie występuje częściej. U kotów możliwe jest również załatwianie się poza kuwetą i częstsze chodzenie do kuwety.
Właściciel jako obserwator
Jak wspomniałam wcześniej, zwierzęta z chorymi nerkami wymagają kompleksowego leczenia, gdyż często borykają się z innymi dodatkowymi problemami zdrowotnymi. Do najczęstszych zaliczyć należy: nadciśnienie tętnicze, niedokrwistość, zaburzenia gastryczne, odwodnienie i wiele innych, które w sposób istotny wpływają na ich samopoczucie i długość życia. Im wcześniej wykryjemy chorobę nerek tym zyskamy większą przewagę nad podstępnym przeciwnikiem! Obecnie przewlekła choroba nerek, to nie wyrok śmierci, a prawidłowo leczone zwierzęta mogą latami cieszyć się pełnią życia. Należy pamiętać o profilaktyce p-kleszczowej (choroby odkleszczowe, to najczęstsza przyczyna ostrego uszkodzenia nerek u psów). Przestrzegam także przed samodzielnym podawaniem zwierzętom ludzkich leków (niektóre, bezpieczne dla ludzi stanowią śmiertelne niebezpieczeństwo dla zwierzaków), niektórych łakoci (jak czekolada czy winogrona). Warto też upewnić się, czy rośliny w naszym domu nie stanowią zagrożenia (zwłaszcza dla kotów). W razie wątpliwość warto zawsze odwiedzić lekarza weterynarii, który udzieli fachowej porady oraz zleci badania profilaktyczne.
lek. wet. Agnieszka Neska-Suszyńska Konsultant ds. nefrologii, urologii i endokrynologii Ordynator w Specjalistycznej Przychodni Weterynaryjnej SpecVet w Warszawie