Czym jest dogoterapia? Jak wyglądają takie zajęcia? Dla kogo takie zajęcia? Patrycja Hendzel-Stefan odpowiada na te i inne pytania w rozmowie z Katarzyną Nogaj.
Katarzyna Nogaj: Czym jest dogoterapia?
Logotyp
Patrycja Hendzel-Stefan: Dogoterapia, to metoda wspomagająca właściwą terapię, edukację i rehabilitację, w której motywatorem jest odpowiednio przygotowany i wyszkolony pies. Jego obecność zwiększa atrakcyjność zajęć, relaksuje i odpręża. Nie polega na bezpośrednim kontakcie z psem, jednak jest on motywatorem do działań, specyficzną formą w edukacji i terapii. Jeśli pies ma ochotę na kontakt – sam podejdzie.
Obecność psa terapeutycznego podczas zajęć jest bardzo pomocna, chociażby dlatego, że nie ocenia, niczego nie zabrania, akceptuje, jest przyjacielem dziecka. Stymuluje zmysły, zwiększa poczucie pewności siebie oraz bezpieczeństwa.
Formy zajęć zdefiniowane przez Towarzystwo Delta Society są następujące:
• AAA – Aktywne spotkanie z udziałem zwierząt (Animal Assisted Activities)
• AAT – Terapia z udziałem zwierząt (Animal Assisted Therapy)
• AAE – Edukacja z udziałem zwierząt (Animal Assisted Education)
K. N.: Jak wyglądają takie zajęcia (czy jest jakiś ogólny schemat do każdego rodzaju?)
P.H.S.: Zajęcia przygotowuje się według scenariusza, programu. Przewodnik psa (pedagog/terapeuta) przygotowuje roczny plan pracy edukacyjno-terapeutycznej. Uwzględniając przy tym, jaki ma to być rodzaj zajęć, jaką sferę chcemy usprawnić, nad czym pracować.
Fot. Arch. Psia Spółka Edukacja i Terapia z Psem
K. N.: Czy są jakieś przeciwwskazania?
P.H.S.: Ważna jest całkowita dobrowolność uczestniczenia w takich zajęciach oraz brak uczulenia na sierść psa. Brak lęku przed psami i wyrażenie zgody przez pacjenta. W przypadku kynofobii, czyli lęku przed psami takie zajęcia prowadzi początkowo się bez udziału psa. W przypadku zajęć z dziećmi wymagana jest zgoda rodziców/opiekunów.
K. N.: Czy wyszkolenie psa pod tym kątem jest trudne?
P.H.S.: Nie jest to łatwy proces. Przede wszystkim to przewodnik psa musi nabyć umiejętności dotyczące pracy z psem, szkolenia psa, psiej komunikacji. Wymaga to poświecenia sporej ilości czasu. Szkolenie psa, to długotrwały proces, który opiera się przede wszystkim na jego socjalizacji od pierwszych dni jego życia, już w hodowli. Dlatego tak ważny jest wybór odpowiedniej, w której szczeniaki przechodzą test predyspozycji. Młody pies oczywiście z biegiem czasu się zmienia, więc nie jest powiedziane, że na pewno będzie nadawał się do pracy w dogoterapii. Praca z czworonogiem powinna być ciągła. Treningi – nie tylko w domu, ale również udział w szkoleniach (m.in. psie przedszkole, treningi posłuszeństwa) nabywanie i utrwalanie nowych umiejętności, sztuczek, ćwiczeń w różnych warunkach, przygotowywanie psa do zajęć. Pies po ukończeniu roku, razem ze swoim przewodnikiem bierze udział w egzaminie na Psa Terapeutycznego. Na tym oczywiście nie koniec. Nabyte umiejętności należy stale utrwalać, a także wprowadzać nowe. Wdrażanie dodatkowych sztuczek czy umiejętności zachowania się psa, zawsze musi być przećwiczone w warunkach domowych, aby zapoznać czworonoga na przykład z nowymi materiałami do zajęć bądź przygotowanie go do zadań (sztuczek), jakie będą wykonywane podczas ćwiczeń w danej placówce.
Fot. Arch. Psia Spółka Edukacja i Terapia z Psem
K. N.: Dla kogo takie zajęcia?
P.H.S.: Najczęściej zajęcia są prowadzone dla dzieci z deficytami rozwojowymi, ale także do dzieci w normie intelektualnej. Mogą być również prowadzone dla osób starszych. Coraz większą popularnością cieszą się zajęcia dogoterapii na przykład w domach pomocy społecznej czy szpitalach.
K. N.: Co dają takie zajęcia?
P.H.S.: Są to zajęcia, które wpływają na różne sfery: emocjonalną, poznawczą, społeczną, rozwijają motorykę małą i dużą, wspierają rozwój komunikacji i mowy, pobudzają motywację zadaniową, redukuje stres, stymulują zmysły, zwiększają poczucie pewności siebie oraz bezpieczeństwa, wpływają na emocje, uczą wrażliwości i empatii wobec zwierząt oraz ludzi, a także właściwego postępowania z psem.
K. N.: Jaką rolę pełni w nich pies, a jaką człowiek?
P.H.S.: Odpowiednio przygotowany pies, po egzaminie na psa terapeutycznego w dogoterapii pełni rolę motywatora do wykonywania niekiedy żmudnych zadań i ćwiczeń. Swoją obecnością umila czas, wprowadza atmosferę spokoju i radości. Nie ocenia, a „wspiera” dziecko podczas nauki czy rehabilitacji. Człowiek jest przewodnikiem psa i razem z nim tworzą zespół. Niezwykle istotne jest dbanie o dobrostan czworonoga. Czas i warunki pracy muszą być dostosowane do możliwości zwierzęcia. Istotne jest, aby dogoterapeuta oprócz kursu kwalifikacyjnego do wykonywania tego zawodu oraz wiedzy o psach, posiadał również wykształcenie i wiedzę dotyczącą pracy z dziećmi, np. z zakresu pedagogiki, olinofrenopedagogiki, psychologii, terapii zajęciowej.
Fot. Arch. Psia Spółka Edukacja i Terapia z Psem
K. N.: Czy każdy pies może pracować? Czy jakieś rasy są bardziej/mniej predestynowane?
P.H.S.: Nie ma określonej rasy do pracy w dogoterapii, jednak najczęściej pojawiają się: retrivery, cavaliery i spaniele. Ważne jest to, aby pies posiadał predyspozycje psychiczne i fizyczne do tego typu pracy, tj. łatwo się uczył i chętnie współpracował z człowiekiem, lubił kontakt z ludźmi, był odpowiednio socjalizowany i przygotowany do pracy.
K. N.: Prowadzi Pani zajęcia w przedszkolach, jak dzieci reagują na psy?
P.H.S.: Większość dzieci pozytywnie reaguje na zajęcia z udziałem psa, a jego obecność wpływa na ich dobre samopoczucie. Zazwyczaj z niecierpliwością ich oczekują, chętnie współpracują, motywują się do wykonania zadań i ćwiczeń. Pies, a niekiedy sama jego obecność jest dla nich pewnego rodzaju nagrodą. Czasem, po wykonanym zadaniu mogą psa nakarmić, zrobić z nim sztuczkę, a to sprawia im ogromną radość i daje poczucie sprawczości. Są ciekawi tego, co będzie się działo na zajęciach, który pies będzie w nich uczestniczyć (obecnie pracuje z trzema swoimi psami). Z czasem już doskonale wiedzą, jak powinien wyglądać bezpieczny kontakt z psem, nabierają wrażliwości i delikatności w stosunku do zwierzęcia, szanują jego strefę komfortu, traktują go jako towarzysza, przyjaciela w nauce bądź zabawie, a nie jak przedmiot, obiekt zabaw.
K. N.: Czy dogoterapia to bardziej zajęcia indywidualne czy grupowe?
P.H.S.: Są to zajęcia zarówno indywidualne, jak i grupowe, w zależności od potrzeb placówki. Zajęcia grupowe odbywają się często cyklicznie, w zależności od zapotrzebowania. Jest to forma zajęć wspierających edukację, zwykle z elementami profilaktyki pogryzień. Jeżeli zajęcia mają formę wspierania terapii – są prowadzone regularnie. Mogą to być również zajęcia jednorazowe, na zaproszenie – spotkania z psem.
K. N.: Dziękuję za rozmowę