Podczas ćwiczeń naszego psa, niezależnie od dyscypliny jaką uprawiamy, czy jest to posłuszeństwo, agility, nosework, obrona czy nauka nowych sztuczek, jedną z najistotniejszych rzeczy jest podanie nagrody dla psa! Ponieważ nagradzając wzmacniamy pożądane przez nas (właścicieli) zachowania.
Tekst opracowała: Gabriela Wantuch (Apetyt na Psa)
Parę słów wstępu
Gdym zadała pytanie na forum „czym nagradzasz swojego psa?” jestem więcej niż pewna, że pojawią się liczne odpowiedzi typu „smakołykami”, „piłką”, „ulubioną zabawką”, „radosnym tonem głosu”, „bieganiem po ukochanej łące” itp. Wszystkie odpowiedzi tego typu, to nic innego niż nagroda.
Aby usystematyzować wszystko to, co powinniśmy jako przewodnicy psów wiedzieć o nagradzaniu, zwłaszcza w treningu, musimy w pierwszej kolejności przywołać termin „popędu”. Popęd to nic innego jak impuls wewnętrzny lub potrzeba, która to motywuje psa do podjęcia określonych działań. Popędy z jednej strony motywują do zrobienia czegoś przyjemnego (mowa tutaj o np. popędzie łupu czy zabawy), ale też motywują do zapobiegania negatywnemu zachowaniu (np. popęd obrony). Mówiąc o popędach, mówimy bardzo często o popędzie łupu, który jest u psów częścią składową zachowań służących zdobywaniu pożywienia, czyli związane z tzw. łańcuchem łowieckim. Popęd łupu to elementy pościgu, skoku na zdobycz, chwytu, ściąganie do ziemi, uśmiercanie, dogryzanie i noszenie. Występuje też np. popęd zabawy, czyli psia szkoła życia, nauka poprzez zabawę; popęd obrony np. obrona zdobytego łupu, terenu czy obrona słabszych/chorych członków stada.
Mając wiedzę o popędach i ich rodzajach można z łatwością dostosować nagrodę. Bardzo ważne jest, aby pamiętać, że każdy pies jest inny, w związku z tym każdy z nich ma swoją hierarchię nagród. Dlatego trzeba próbować różnych rzeczy, aby dobrze poznać preferencję swojego psa lub psa, z którym trenujemy. A jakie są rodzaje nagród? Wyróżnia się ich 4 rodzaje:
1. Jedzenie (smaczki)
Moim zdaniem najbardziej popularna i najbardziej lubiana forma nagradzania psa! Szalenie ważne jest dobranie nagrody do psa – apetytu, preferencji itp. Rodzaj smakołyków należy dobrać do trudności treningu /danego zadania. Czyli za coś, czego pies się dopiero nauczył lub wykonał po raz pierwszy – nagradzamy czymś super albo serią smaczków. Za wykonanie komendy, którą pies już doskonale zna i potrafi, możemy nagrodzić „zwykłym” smakołykiem.
Smaczki – najczęściej używana nagroda podczas treningu psa
Musimy pamiętać, że jedzenie/smakołyki to w pierwszej kolejności zapach. A zapach z kolei zależy od wilgotności produktu – dlatego bardzo często sucha karma nie sprawdza się w treningu, a na wartości zyskuje suszone czy gotowane mięsko, czy drobniutko pokrojona paróweczka itp. Oczywiście wielkość wydawanego jedzenia ma ogromne znaczenie, smakołyk nie może być zbyt duży ani zbyt twardy czy kruchy, pies nie powinien przeżuwać czy się dławić. Aby tego typu nagroda była atrakcyjna dla naszego psa, powinna być dobrana pod jego upodobania smakowe, wydawana często i tak naprawdę w różnych ilościach.
2. Zabawki (zabawa)
Innym rodzajem nagradzania podczas treningu, jest zabawa z psem np. szarpakiem, piłką, ulubioną zabawką. Podobnie jak z jedzeniem, zabawki też powinny być dopasowane pod konkretnego psiaka. Nie każdy pies będzie chciał się szarpać szarpakiem, choćby był z owczego futerka. Będą psy, które wolą np. aportować piłeczkę. Zabawa z psem powinna być dla psa faktycznie nagradzająca, a nie frustrująca. Należy pamiętać, aby wybierać bezpieczne zabawki tj. niezbyt twarde, nie śliskie, nie za duże, a intensywność zabawy również musimy dopasować do naszego psa, żeby nie szarpać się zbyt mocno czy rzucać piłeczkę po kilkanaście raz, aż pies straci zupełnie motywację do wspólnej zabawy.
Nasz czas i zabawa z psem, to również świetna nagroda!
3. Nagroda socjalna
To nic innego niż nagroda ustna, za którą stoją prawdziwe emocje przewodnika. Czułe słówko jak ja to czasem nazywam, czyli nic innego jak pochwała jest nieodłącznym i bardzo ważnym elementem długiego procesu wychowania psa. Musimy pamiętać, żeby nasz pies miał usystematyzowane sygnały nagród. Ułatwia nam to trening, a pies więcej rozumie z tego, czego od niego oczekujemy. Czy to co robi, jest w porządku, czy trzeba coś powtórzyć albo zacząć od początku. Pochwała słowna, czyli ta socjalna powinna wyzwalać u psa pozytywne emocje! Psy nie dadzą się oszukać w kwestii emocji właściciela! Jeśli mówimy „super pies! Świetnie to zrobiłeś” a w środku jesteśmy wściekli, pies od razu wyczuje nieszczerość w tym co robimy. Nagrodą socjalną może być też dotyk właściciela, podrapanie za uszkiem itp., ale z dotykaniem psa podczas treningu trzeba bardzo uważać! Ponieważ nie dla każdego psa głaskanie czy poklepywanie po boczku będzie nagradzające.
4. Nagroda środowiskowa
To rodzaj nagrody, o której wspomina się chyba najrzadziej i zdecydowanie stosowana jest najrzadziej. Nagroda pochodzi nie bezpośrednio od przewodnika jak smakołyk, piłka czy słodkie słówka, a ze środowiska. Czyli na przykład pies za wykonane zadanie w nagrodę dostaje możliwość biegania i węszenia po boisku czy łące, na której odbywał się trening, kopania dołków w piasku lub bieganiu po stercie suchych liści.
Sygnały nagrody
Mówiąc o treningu psa, muszę wspomnieć jeszcze o tzw. sygnałach nagrody – jest to słowo, kliknięcie klikierem, gwizdnięcie, które będzie oznaczać dla psa „dobrze robisz, zaraz dostaniesz nagrodę”. Nagroda powinna być podawana natychmiast po „sygnale nagrody”.
Sygnał nagrody to słowo, kliknięcie klikierem, gwizdnięcie
Z uwagi na fakt, iż psy bardzo szybko się uczą, rozpoznają liczne komendy, podczas treningu z naszymi psami powinniśmy mieć cały „słowniczek” związany z nagradzaniem, ponieważ oprócz „sygnału nagrody”, dobrze jest nauczyć psa sygnału/komendy, która kończy dane ćwiczenie; kończy cały trening; oddawanie nagrody oraz braku nagrody, bo coś w ćwiczeniu poszło nie tak i trzeba ćwiczenie powtórzyć.
Czy nagradzanie jest łatwą rzeczą? Nie ma jednej odpowiedzi na to pytanie. Na pewno od nas wymaga konsekwencji i znajomości psa. Aby odpowiednio dobrać rodzaj i sposób nagradzania, dobrze jest wiedzieć, co sprawia mu przyjemność, co lubi.