Papugi to inteligentne i towarzyskie ptaki, które często tworzą silne więzi ze swoimi opiekunami. Jednym z popularnych zachowań właścicieli papug jest pozwalanie ptakom na przesiadywanie na ramieniu. Choć na pozór wydaje się to nieszkodliwą formą interakcji, długotrwałe przesiadywanie papugi na ramieniu może prowadzić do negatywnych skutków behawioralnych.
Tekst i zdjęcia: Ada Włoch, z wykształcenia biolog, technik weterynarii, zoopsycholog zajmujący się papugami, prowadzi kanał na Youtube Parrot Planet oraz dwa blogi o życiu z papugami, prywatnie opiekunka sześciu adopciaków.
Zależność i nadmierne przywiązanie
Kiedy myślimy o papudze na ramieniu, bardzo często wyobrażamy sobie siebie niczym pirata z egzotycznym ptakiem. Niestety, możemy wpaść w pułapkę syndromu pirata.
Jednym z głównych problemów wynikających z długotrwałego przesiadywania papugi na ramieniu jest rozwijanie nadmiernej zależności od opiekuna. Papugi są bardzo społecznymi zwierzętami, które w naturalnym środowisku tworzą skomplikowane struktury społeczne. Przesiadywanie na ramieniu przez dłuższy czas może skutkować sytuacją, w której papuga zaczyna postrzegać opiekuna jako jedynego członka swojego stada. Często prowadzi to do:
• lęku separacyjnego: Papuga może stać się niespokojna, gdy opiekun nie znajduje się w pobliżu, co najczęściej manifestuje się w formie krzyków, wyrywania piór, czy innych destrukcyjnych zachowań;
• problemów z samodzielnością: Papuga może mieć trudności z samodzielnym zajmowaniem się i eksplorowaniem otoczenia, co może ograniczać jej zdolności adaptacyjne i prowadzić do nudy oraz frustracji.
Niewłaściwe kształtowanie zachowań
Problem z uzależnieniem się od opiekuna często towarzyszy papugom trzymanym pojedynczo.
Pozwalanie papudze na przesiadywanie na ramieniu przez długi czas może również prowadzić do niewłaściwego kształtowania zachowań. Papuga wówczas nauczy się, że przesiadywanie na ramieniu jest jedyną formą interakcji, co wpływa na ograniczenie jej zdolności do nauki i adaptacji. Konsekwencje to:
- brak stymulacji: Papuga może nie otrzymywać wystarczającej stymulacji mentalnej i fizycznej, co często prowadzi do problemów zdrowotnych i behawioralnych,
- zaburzenia behawioralne: Papuga może wykazywać zachowania destrukcyjne, takie jak wyrywanie piór jako sposób radzenia sobie z frustracją i nudą.
Wiele papug zaczepia swoich opiekunów w sposób niewłaściwy, by zwrócić na siebie uwagę. Jest to zachowanie wyuczone przez nieodpowiednie działania człowieka.
Z punktu widzenia papugi ludzkie ramię jest naturalnie wspaniałym miejscem do siedzenia. Ptak ma tam wszystko, czego potrzebuje: dobry widok, dobre towarzystwo, możliwość pójścia tam, gdzie idzie jego stado i obserwacji działań stada. Dodatkowo niejednokrotnie dostanie bądź skradnie dla siebie jakiś smakołyk w czasie, gdy człowiek spożywa posiłek. A przecież jest jeszcze możliwość zabawy! Biżuteria, kolczyki, okulary – dla papugi jesteśmy zarówno placem zabaw, środkiem transportu, jak i źródłem smakołyków.
Problemy hormonalne
Długotrwałe przesiadywanie na ramieniu może również wpłynąć na relację w kontekście problemów hormonalnych. Przesiadywanie na ramieniu papugi wydaje się niewinnym i przyjemnym dla obu stron zajęciem. Jednak w okresie hormonalnym, czyli w czasie intensywnych zmian hormonalnych związanych z cyklem rozrodczym, może to prowadzić do wielu problemów behawioralnych i zdrowotnych. Dziób znajdujący się blisko twarzy, jedna nieodpowiednia reakcja z naszej strony (albo jakiś inny stresor) i możemy skończyć z poważnymi ranami na twarzy.
Ale czy to oznacza, że nie mamy mieć kontaktu z naszą papugą? Oczywiście, że powinniśmy utrzymywać z nią kontakt, jednak warto przenieść tę relację na poziom dla nas bezpieczny, np. nasze przedramię bądź stojak treningowy.
Papugi bardzo często przejawiają w okresie hormonalnym zachowania agresywne, które utrudniają opiekunom życie.
Papugi, podobnie jak wiele innych ptaków, doświadczają sezonowych zmian hormonalnych, które przygotowują je do rozrodu. U papug domowych cykle te mogą być mniej przewidywalne z powodu sztucznych warunków oświetleniowych i braku naturalnych sygnałów środowiskowych. Zmiany hormonalne mogą prowadzić do:
- wzrostu poziomu estrogenów i testosteronu: Te hormony wpływają na zwiększenie zachowań związanych z terytorialnością, agresją, i poszukiwaniem partnera,
- zwiększonej wrażliwości na bodźce: Papugi stają się bardziej wrażliwe na różne bodźce, co może prowadzić do nadreaktywności,
- wzmocnienia agresji: Papuga zaczyna bronić swojego “terytorium”, czyli opiekuna, przed innymi ludźmi i zwierzętami. To może prowadzić do agresywnych zachowań, takich jak dziobanie członków rodziny,
- zachowań kopulacyjnych: Papuga zaczyna wykazywać zachowania kopulacyjne wobec opiekuna, co może być zarówno niewłaściwe, jak i niekomfortowe dla właściciela.
Strategie przeciwdziałania problemom behawioralnym
Aby uniknąć negatywnych skutków długotrwałego przesiadywania papugi na ramieniu, można zastosować kilka strategii behawioralnych:
1. Równoważenie czasu na ramieniu
Ogranicz czas, jaki papuga spędza na ramieniu, na rzecz innych form interakcji, takich jak zabawy, treningi czy eksploracja otoczenia. Postaraj się znaleźć papudze zajęcie w niedalekiej odległości od Ciebie, by nie odczuwała zbytniego lęku separacyjnego.
2. Wzbogacenie środowiska
Zapewnij papudze różnorodne zabawki, które stymulują jej umysł i zmysły. Może to obejmować zabawki do niszczenia, interaktywne zabawki czy podwieszane place zabaw zachęcające do wspinaczki i szeroko rozumianej aktywności fizycznej.
Nawet jeśli my zajmujemy się swoimi sprawami, papuga często na naszym ramieniu jest stateczna i nie wykazuje żadnej aktywności. To prowadzi do nudy oraz frustracji.
3. Nauka samodzielności
Trenuj papugę, aby była bardziej samodzielna, zachęcając ją do zabawy i eksploracji bez bezpośredniej interakcji z opiekunem. Może to obejmować naukę nowych umiejętności i zadań. Bardzo często nauka samodzielności wymaga wsparcia profesjonalistów, takich jak zoopsycholog czy behawiorysta papug.
4. Socjalizacja
Wprowadź papugę do interakcji z innymi członkami rodziny, aby rozwijać jej umiejętności społeczne i zmniejszyć zależność od jednego opiekuna. Papuga jest istotą społeczną i ważne są dla niej kontakty towarzyskie z wieloma osobnikami. Jeśli masz młodą papugę, rozważ dokupienie jej towarzystwa.
4. Trening
Wykorzystuj metody pozytywnego wzmocnienia, aby kształtować pożądane zachowania. Nagrody w postaci smakołyków, pochwał czy ulubionych zabawek mogą być niezwykle skuteczne. Jeśli chcesz zacząć trenować ze swoją papugą, skorzystaj z konsultacji behawioralnych, by nie popełnić błędów.
Podsumowanie
Długotrwałe przesiadywanie papugi na ramieniu może prowadzić do licznych problemów behawioralnych, takich jak: lęk separacyjny, problemy z dominacją, brak stymulacji i zaburzenia behawioralne. Zastosowanie odpowiednich strategii behawioralnych, m.in. ograniczanie czasu na ramieniu, wzbogacenie środowiska, nauka samodzielności, socjalizacja i trening pozytywny może pomóc w uniknięciu tych problemów i wspierać zdrowy rozwój papugi.