Wychowanie psa to proces wymagający czasu, cierpliwości i determinacji. Aby w pełni zrozumieć swojego pupila i pomóc mu rozwijać się w ciepłym i kochającym domu, musimy zwrócić uwagę na wiele czynników. Oprócz oczywistych elementów, takich jak nauka podstawowych komend, które są pomocne w kształtowaniu pożądanych zachowań psa, jednym z kluczowych elementów są mikronawyki. Pozwalają one zbudować silną i wartościową relację z naszymi czworonożnymi przyjaciółmi. Oto, czym dokładnie są i w jakich obszarach warto je wykorzystać.
Tekst opracowała: Barbara Klasik-Przychodzeń
właścicielka ośrodka szkoleniowego „Piesełkowo”
www.facebook.com/Pieselkowo/
Czym są mikronawyki?
Mikronawyki to małe, codzienne czynności, które choć mogą wydawać się błahe, kiedy są wykonywane regularnie, stają się integralną częścią naszego życia. W kontekście wychowania psa, mikronawyki mogą obejmować krótkie sesje treningowe, regularne spacery czy nawet codzienne zabawy. Kluczem do sukcesu jest regularność i konsekwencja w ich wprowadzaniu.
Niezwykle użytecznym wsparciem w tym procesie może się okazać model projektowania zachowań, stworzony przez Briana J. Fogga i znany jako Fogg Behavior Model (FBM). Model ten skupia się na trzech kluczowych elementach: motywacji, zdolności i bodźcu, co sprawia, że jest doskonałym narzędziem do zrozumienia i kształtowania zachowań naszych czworonożnych przyjaciół.
Siła motywacji
W kontekście wychowania psa kluczowe jest zrozumienie motywacji zwierzęcia. Psy, podobnie jak ludzie, wykonują pewne czynności lub powtarzają zachowania z określonych pobudek. Mogą to być nagrody w postaci smakołyków, pozytywna uwaga od właściciela czy poświęcenie im czasu na spacer lub zabawę.
FBM sugeruje, że motywacja jest kluczowym czynnikiem wpływającym na podejmowanie określonych zachowań. W praktyce oznacza to, że właściciel psa powinien odkryć, co motywuje jego pupila do określonych działań. Na przykład, jeśli pies jest motywowany jedzeniem, smakołyki mogą stanowić skuteczną nagrodę podczas treningu.
Liczą się zdolności i predyspozycje
Zdolności psa do wykonania określonych czynności są równie istotne jak motywacja. Psy – tak jak ludzie – lubią zadania, których wykonanie nie sprawi im zbyt dużej trudności i jest w zasięgu ich możliwości. Dlatego nie można na początku postawić poprzeczki zbyt wysoko. Właściciel musi dostosować własne oczekiwania do umiejętności swojego psa, a następnie stopniowo rozwijać te umiejętności.
Zdaniem autora modelu FBM, aby skutecznie kształtować zachowanie, muszą istnieć odpowiednie zdolności do wykonania danej czynności. Na przykład, jeśli właściciel chce nauczyć psa skomplikowanego triku, musi zacząć od prostszych poleceń i stopniowo zwiększać trudność, dostosowując każdy kolejny etap do możliwości zwierzęcia.
Bodziec, czyli akcja-reakcja
Bodziec to sytuacja lub warunek, który prowokuje konkretne zachowanie. W przypadku wychowania psa, bodźcem może być na przykład komenda właściciela, obecność innego zwierzęcia czy nawet zapach jedzenia. FBM podkreśla, że odpowiedni bodziec może wzmocnić motywację i zdolności, co z kolei wpływa na ostateczne zachowanie. W praktyce oznacza to, że właściciel psa powinien świadomie wybierać bodźce, które będą skuteczne w kształtowaniu pożądanych zachowań. Najpopularniejsze z nich to: smakołyki, zabawki, pochwały werbalne, pieszczoty oraz dodatkowe aktywności (np. możliwość wybiegania się luzem). Każdy pies jest inny, dlatego warto początkowo przetestować różne bodźce i zaobserwować reakcję zwierzaka. Dzięki temu będziemy w stanie określić, na które z nich reaguje czworonożny przyjaciel.
Warto przy tym pamiętać, że sztuka stosowania bodźców polega na tym, aby nagradzać psa zgodnie z zasadami pozytywnego wzmocnienia, czyli natychmiast po wykonaniu konkretnego zadania. Dzięki temu zwierzę będzie w stanie kojarzyć dane zachowanie z nagrodą i będzie bardziej skłonne do jego powtarzania. Jednocześnie warto pamiętać, aby nagradzać za zachowania właściwe, a nie przypadkowe, wtedy szkolenie będzie skuteczniejsze.
Stosowanie pozytywnych wzmocnień to kluczowy element treningów. Mikronawyki w postaci nagród, pochwał czy nawet krótkich zabaw są skutecznym sposobem na wzmocnienie pożądanych zachowań. Dla wielu psów zabawa to nie tylko sposób na spożytkowanie energii, ale również doskonała okazja do nauki. Wykorzystajmy więc codzienne sesje zabaw jako mikronawyki treningowe. Poprzez zabawę można wzmocnić komendy “zostaw” lub “do mnie”. Regularne korzystanie z pozytywnych wzmocnień w tych codziennych interakcjach z psem sprawia, że stają się one naturalnym elementem wychowania.
Trening jako mikronawyk
Znając już założenia modelu FBM, warto je konsekwentnie wdrażać, tworząc mikronawyki. Trening psa to nie tylko okazjonalne lekcje, ale przede wszystkim systematyczna praktyka. Regularne, krótkie sesje treningowe są bardziej skuteczne niż długie, męczące zajęcia. Codzienne, pięciominutowe ćwiczenia posłuszeństwa, mogą stać się mikronawykiem, który wzmacnia więź między psem i właścicielem.
Spacer to doskonały czas na naukę!
Spacer jako okazja do nauki
Codzienne spacery nie tylko dostarczają psu ruchu i stymulacji, ale także stanowią doskonałą okazję do nauki nowych umiejętności. W trakcie spaceru można pracować nad posłuszeństwem, ignorowaniem bodźców rozpraszających czy drażniących psa. Można również wykorzystać ten czas na naukę nowych sztuczek. W ten sposób każdy spacer staje się mikronawykiem, który pomaga w kształtowaniu pożądanych zachowań.
Rutyna nie znaczy nuda
Psy, podobnie jak ludzie, odnoszą korzyści z zadań wykonywanych w ramach ustalonej rutyny. Ustanowienie stałego harmonogramu dla swojego psa pomaga mu zrozumieć oczekiwania opiekuna i zmniejsza niepewność co do tego, czy jego reakcja jest prawidłowa, czy nie.
Mikronawyki stanowią kluczowy element w efektywnym wychowaniu psa. Regularne, krótkie sesje treningowe, codzienne spacery, utrzymywanie rutyny oraz korzystanie z pozytywnych wzmocnień to tylko kilka przykładów mikronawyków, które mogą przyczynić się do kształtowania pożądanych zachowań u naszych czworonogów.
Warto przy tym pamiętać o założeniach modelu projektowania zachowań Fogga. To naprawdę cenne narzędzie dla właścicieli psów, którzy pragną efektywnie wychowywać swoje zwierzęta. Poprzez zrozumienie motywacji, zdolności i bodźców, właściciele mogą skutecznie kształtować pożądane zachowania u swoich pupili, równocześnie tworząc z nimi silne więzi i pełne harmonii relacje. Konsekwencja i cierpliwość są kluczowe, a nagroda w postaci zrównoważonego i posłusznego psa – bezcenna.
Tekst opracowała: Barbara Klasik-Przychodzeń, właścicielka ośrodka szkoleniowego „Piesełkowo” www.facebook.com/Pieselkowo
Artykuł z magazynu PUPIL numer 4(32)/2023