Opieka nad papugami w miesiącach zimowych

Tekst i zdjęcia: Ada Włoch,
z wykształcenia biolog, technik weterynarii,
zoopsycholog zajmujący się papugami,
prowadzi kanał na Youtube Parrot Planet
oraz dwa blogi o życiu z papugami,
prywatnie opiekunka sześciu adopciaków.

Autorka tekstu

Oczywiście nie jest zalecane trzymanie papug w wolierach zimowych, które nie są ogrzewane, a jedynie osłonięte od wiatru. Niestety w dalszym ciągu pokutuje przekonanie, że papugi są w stanie świetnie poradzić sobie w zimowych temperaturach. Część papug ma dużo lepsze przystosowanie do chłodniejszego klimatu jak np. papugi aleksandretty.
Aleksandretta obrożna (Psittacula krameri) pochodzi z regionów południowej Azji, w tym Indii, Pakistanu i Sri Lanki, oraz z centralnych i północnych części Afryki. Są to obszary o dość ciepłym klimacie. Niemniej jednak te papugi z powodzeniem zasiedliły wiele obszarów Europy, w tym Wielką Brytanię, Niemcy, Belgię i Hiszpanię, gdzie przystosowały się do znacznie chłodniejszych zimowych temperatur. Aleksandretty w Europie przeżywają zimy, ponieważ osiedlają się w miastach, gdzie znajdują schronienie w parkach, ogrodach czy budynkach, które oferują nieco cieplejsze warunki. Ponadto dziko latające papugi robią w Europie furorę, dlatego wiele osób dokarmia te ptaki w miesiącach zimowych. Jednak zbyt mroźne zimy mogą być dla nich wyzwaniem, dlatego często gromadzą się w stadach i szukają ciepłych miejsc do noclegu, np. w koronach drzew w miejskich parkach. Możemy więc zauważyć, że aleksandretty radzą sobie dość dobrze w trakcie europejskich – ostatnimi czasy coraz cieplejszych – zim.

Aleksandretty obrożne, choć pierwotnie pochodzące z cieplejszych regionów, są wyjątkowo odporne na niskie temperatury.

Witamina D i dostęp do światła

Zimą, kiedy dni stają się krótsze, a słońce pojawia się rzadziej, papugi, podobnie jak ludzie, potrzebują witaminy D, która jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu. W naturalnym środowisku ptaki pozyskują witaminę D wystawiając swoje pióra na działanie promieni słonecznych. Należy jednak pamiętać, że znaczna część papug żyje w rejonach równikowych i okołorównikowych, w których słońce ma większą siłę niż w klimacie umiarkowanym. W zamkniętych pomieszczeniach, szczególnie zimą, gdy światło naturalne jest ograniczone, papugi mogą mieć trudności z jej wystarczającą syntezą.

Papugi, które nie mają dostępu do słońca, muszą mieć dostęp do lamp UVA+UVB.

Niedobór witaminy D ma fatalne skutki, bowiem bez odpowiedniej ilości witaminy D, utrudniony zostaje proces wchłaniania wapnia. Stąd już prosta droga do niedoborów wapnia, słabych kości, źle uwapnionych skorupek jaj, skurczów czy nawet śmierci z powodu skurczów tężcowych. Aby zapewnić papugom odpowiedni dostęp do światła UV, szczególnie w okresach zimowych, można zainwestować w specjalne lampy UVB+UVA przeznaczone dla ptaków. Takie oświetlenie pomaga papugom syntetyzować witaminę D3, nawet jeśli nie mają bezpośredniego kontaktu ze słońcem. Regularne wystawianie papug na działanie takich lamp pomoże utrzymać ich zdrowie w dobrej kondycji przez zimowe miesiące. Należy jednak pamiętać, że lampy dla gadów i lampy dla ptaków różnią się. Dlatego decydując się na lampę UV, musimy wybrać model przeznaczony dla papug. Dobrze sprawdzą się modele od firmy Arcadia Pure Sun czy Back Zoo Nature.

Różnice w lampach dla ptaków i gadów

Lampy UV dla gadów i ptaków różnią się przede wszystkim w zakresie długości fal promieniowania UV oraz intensywności, co wynika z różnic w biologicznych potrzebach tych gatunków zwierząt.
• Gady: Potrzebują wyższych poziomów promieniowania UVB do prawidłowej syntezy witaminy D3, co wspomaga wchłanianie wapnia i jest niezbędne dla zdrowia kości. Lampy UV dla gadów emitują intensywne promieniowanie UVB, które imituje warunki, w jakich gady naturalnie przebywają, np. pustynne i tropikalne środowiska. UVA jest mniej istotne dla gadów niż dla ptaków, choć również wpływa na ich zachowanie, np. na aktywność i rozpoznawanie pokarmu. Lampy UV dla gadów często służą również jako źródło ciepła, co jest ważne dla termoregulacji w przypadku gatunków zmiennocieplnych. Dlatego emitują one więcej ciepła niż lampy dla ptaków.

Lampy dla gadów znacząco różnią się od lamp dla ptaków.

• Ptaki: Potrzebują niższego poziomu promieniowania UVB, ponieważ większość ptaków, w tym papugi, jest narażona na bardziej rozproszone światło słoneczne w naturze. U ptaków promieniowanie UVB również wspomaga syntezę witaminy D3. Postrzegają one światło w zakresie UVA, co pomaga im w rozpoznawaniu jedzenia, nawigacji oraz w interakcjach społecznych. Ptaki są tetrachromatyczne, co znaczy, że widzą światło UV i znacznie większą gamę kolorów niż ludzie, którzy są trichromatyczni. Lampy UV dla ptaków zazwyczaj emitują większy zakres UVA, co jest kluczowe dla ich zdrowia psychicznego i poczucia komfortu. Bez światła UV nie są one w stanie w 100% korzystać ze swojego wzroku. Lampy UV dla ptaków nie muszą emitować ciepła, ponieważ są one stałocieplne. Są zaprojektowane głównie w celu dostarczenia odpowiedniego światła UV bez podwyższania temperatury w ich środowisku.

Ptaki są tetrachromatyczne, co znaczy, że widzą światło UV i znacznie większą gamę kolorów niż ludzie, którzy są trichromatyczni.

Wilgotność powietrza i kaloryfery

Zimą, gdy ogrzewanie w naszych domach działa pełną parą, wilgotność powietrza znacznie spada. Suche powietrze może powodować u papug wysuszenie skóry i piór, co prowadzi do dyskomfortu i problemów zdrowotnych, takich jak łamliwość piór czy trudności w oddychaniu. Idealna wilgotność powietrza dla papug powinna wynosić około 40-60%. Tymczasem w ogrzewanych pomieszczeniach zimą wilgotność może spaść nawet do 20-30%! Jeśli dołoży się do tego bardzo często ubogą dietę, niedobory witaminy A, może to prowadzić u papug do problemów skórnych. Widać to zwłaszcza na stopach, gdzie skóra staje się sucha, mogą pojawiać się odciski od siedzenia na żerdziach (często również nieodpowiednich). Mogą stać się widoczne również rhinolity, czyli grudki kurzu, starych komórek, zalegających w nozdrzach, tworzących zbite grudki, które nieraz trzeba usunąć z pomocą lekarza weterynarii. Aby zapobiec problemom związanym z suchym powietrzem, warto rozważyć stosowanie nawilżaczy powietrza. Regularne kąpiele lub spryskiwanie papug wodą również może pomóc w utrzymaniu odpowiedniej wilgotności piór. Ważne jest, aby papugi miały dostęp do wody nie tylko do picia, ale również do kąpieli, co jest naturalnym sposobem dbania o ich upierzenie i skórę.

Zimowa dieta

Chociaż papugi trzymane w domach nie doświadczają drastycznych zmian temperatury, ich zimowa dieta może wymagać drobnych modyfikacji. Zimą warto podawać więcej świeżych warzyw i owoców bogatych w witaminy, aby wzmocnić układ odpornościowy papug. Zielone warzywa liściaste, takie jak jarmuż, szpinak czy brokuły są doskonałym źródłem witamin i minerałów. Zimą dobrze sprawdzi się też wzbogacanie papuziej diety o kurkumę i imbir. Warto również pamiętać o dostarczaniu papugom odpowiednich suplementów witaminowych, zwłaszcza w przypadku braku dostępu do światła słonecznego.

Amazonki i żako są dość podatne na niedobory witaminy A. Często też dochodzi u nich do pojawienia się rhinolitów w nozdrzach.

Dlaczego papugi nie powinny zimować w nieogrzewanych wolierach

Choć niektóre gatunki papug w swoim naturalnym środowisku przystosowują się do różnych warunków klimatycznych, większość papug egzotycznych nie jest przystosowana do niskich temperatur, które mogą występować zimą. W nieogrzewanych wolierach papugi mogą być narażone na hipotermię, co prowadzi do osłabienia układu odpornościowego, a w skrajnych przypadkach do śmierci. To, że papuga jest w stanie przeżyć w zimowej wolierze, nie oznacza, że jej organizm nie przeszedł walki o przetrwanie.

Wielu hodowców starej daty, szczególnie tych hodujących drobną egzotykę i „tanie” gatunki papug, nie inwestuje w ogrzewane woliery zewnętrzne, ponieważ ptaki „dają radę”.

Papugi, zwłaszcza te pochodzące z tropikalnych regionów, mają wyższe wymagania termiczne i wrażliwe organizmy, które nie radzą sobie dobrze w chłodnym klimacie. Niska temperatura oraz przeciągi w nieogrzewanych pomieszczeniach mogą prowadzić do infekcji dróg oddechowych, co jest poważnym zagrożeniem dla zdrowia. Dlatego też powinniśmy odchodzić od hodowli ptaków w nieogrzewanych wolierach zimowych. Niestety starsi hodowcy bardzo często mają inne zdanie na ten temat. Na szczęście dla papug, zimy stają się w Polsce coraz łagodniejsze, a temperatura nie spada aż tak drastycznie poniżej zera, jak miało to miejsce 20-30 lat temu.

Podsumowanie

Zimą papugi, mimo że żyją w zamkniętych pomieszczeniach, wymagają dodatkowej uwagi i troski. Ważne jest, aby zadbać o odpowiednią wilgotność powietrza, dostęp do światła UV, a także dostosować dietę do sezonu. Koniecznie trzeba mieć na uwadze odpowiednią ilość witaminy A w papuziej diecie. Jeśli nie jesteśmy w stanie zamontować lampy UV, powinniśmy suplementować ptakom witaminę D np. w kroplach. Ogrzewane i odpowiednio zabezpieczone środowisko jest kluczowe dla zdrowia i dobrego samopoczucia papug, dlatego ptaki te nie powinny być trzymane w zimnych, nieogrzewanych, często też przewiewnych, wolierach. Dbając o te aspekty, zapewniamy naszym skrzydlatym przyjaciołom komfort i zdrowie przez całą zimę.