Włosy u niektórych długowłosych ras mogą sięgać niemal całej długości ich ciała. Podstawowe rekomendacje żywieniowe nie uwzględniają poprawki dla ras długowłosych. Zachęcamy do zapoznania się z unikalnymi potrzebami tej grupy – bo niektóre z nich mogą wymagać kilkakrotnie więcej składników odżywczych.
W grupie kotów długowłosych najczęściej wymieniamy rasy: kot perski, kot amerykański maine coon, kot norweski leśny, kot syberyjski, kot turecki angora oraz rasy od nich pochodzące półdługowłose. Koty te różnią się od swoich krótkowłosych braci i sióstr nie tylko wyglądem, ale także potrzebami pielęgnacyjnymi, w tym specjalną dietą. Brak lub niedobór niektórych składników odżywczych w diecie kota długowłosego może przełożyć się na jakość, gęstość i długość jego włosa.
Skąd się wzięły długie włosy u kotów?
Kot domowy wywodzi się od swoich pustynnych przodków. Długie włosy pojawiły się jako wynik przystosowania u osobników żyjących w chłodniejszym klimacie lub jako element selekcji hodowlanej prowadzonej celowo przez człowieka. Rasy kotów długowłosych angorskich oraz perskich pojawiły się kilkaset lat temu i od razu stały się kocią arystokracją. Koty te wymagają pomocy człowieka w usuwaniu martwych włosów, ponieważ bardzo łatwo dochodzi do zapchania ich przewodu pokarmowego zlizywanym włosiem. Problemy takie obserwujemy nie tylko u rasowych kotów długowłosych, bowiem wiele kotów domowych także może intensywnie wylizywać futerko.
Czy podawanie kociej trawki to dobry pomysł?
Czasem pojawia się pytanie, czy to dobrze, że kot co jakiś czas oczyszcza swój górny odcinek przewodu pokarmowego, wymiotując zalegające w nim włosy? Czy powinniśmy wspomagać ten proces poprzez podawanie kociej trawki, czy raczej zadbać o zwiększenie w diecie konkretnej frakcji węglowodanów – odpowiedniego włókna pokarmowego? Zwiększenie w diecie kota włókna pokarmowego wspomoże wydalanie włosów z odchodami i będzie przeciwdziałać zaparciom, także w dalszych odcinkach układu pokarmowego kota.
Z czego składają się kocie włosy?
Koty to zwierzęta niezwykle czyste. Dużą część dnia spędzają na pielęgnacji swojego lśniącego i sprężystego futerka, złożonego z pięknych i aksamitnych włosów. Badania włosów kocich wykazały, że ich szczegółowy skład nie różni się pomiędzy zwierzętami o odmiennym kolorze czy płci. Kocie włosie w około 86% składa się z aminokwasów – cegiełek budujących białko. Prawie 40% z nich to aminokwasy zawierające w swoim składzie siarkę. Reszta składników budujących koci włos to związki mineralne oraz specyficzne rodzaje tłuszczów. Wszystkie te elementy niezbędne do budowy pięknego włosa kot pozyskuje w odpowiednich proporcjach z pokarmu. Jeżeli w diecie kota jakiegoś składnika brakuje lub jest go za dużo (tak jak w układance z kostek domina), w rezultacie nie widzimy pięknej sierści, tylko matowe, łamliwe futerko. Kot traci wtedy więcej włosów, więc zlizuje je, by dokładnie się oczyścić. Włosy trafiają do przewodu pokarmowego, co w skrajnych przypadkach może prowadzić nawet do jego niedrożności.
Pomimo tego, że włos w 90% jest zbudowany z białka, nie jest to białko dostępne do trawienia przez organizm kota. Dlatego zwierzę wydala je w sposób niezmieniony – tyle, że włosy zwijają się w coraz większe pakiety, nazywane kulami włosowymi lub pilo-/ trichobezoarami. Sam wygląd włosów jest uzależniony przede wszystkim od ilości i jakości białka w diecie kota. Białko powinno być podane w formie wysoko przyswajalnej przez samego kota, ponieważ nawet najlepsze jakościowo białko nie jest wartościowe, jeśli zawiera antyenzymy, przez które nie zostanie strawione. Tak jest z niektórymi surowymi pokarmami, na przykład jajami. Są one uznawane za idealne źródło białka, jednak podanie w formie niepoddanej obróbce termicznej ogranicza ich strawność! Podanie surowego pokarmu zawierającego antyenzymy może wywoływać wymioty, skutkiem których włosy z żołądka kota zostają usunięte. Kot potrzebuje w diecie przynajmniej 27% energii z białka w suchej masie, z czego jedna trzecia tego składnika jest zużywana na budowę pięknego włosia. Podawanie nawet w dużych ilościach białka nieprzyswajanego przez kota prowadzi do wyrastania coraz słabszych, cieńszych i bardziej łamliwych włosów oraz szybszego ich wypadania.
Formuła na piękną sierść u kota
Na stopień przyswajania białka wpływa wiele czynników, także proporcje innych składników pokarmowych podawanych w diecie (tłuszczów oraz węglowodanów). Dlatego producenci karm często polecają swoje formuły na piękną sierść, przeważnie oznaczające karmy o wyższej zawartości dobrej jakości białka, tłuszczów nienasyconych, wybranych mikroelementów oraz – jeśli deklarują odkłaczanie – wyselekcjonowanego włókna pokarmowego (niestrawnej frakcji węglowodanów, czyli balastu, w diecie ludzi nazywanej błonnikiem).
Po stopniowym wprowadzeniu nowej diety powinno się stosować ją przynajmniej przez dwa-trzy tygodnie w odpowiednich ilościach codziennie, aby zaobserwować, czy wspomaga poprawę jakości sierści u kota. Oczywiście kot musi mieć codziennie podawane przynajmniej 75% zalecanej dziennej porcji takiego pokarmu, gdyż wchodzące w jego skład komponenty działają razem w odpowiednich proporcjach. Zaburzenie ilości składników czy wymieszanie z innymi pokarmami powoduje, że będą one nieskuteczne, a posiłki staną się dla kota niestrawne.
Dlaczego włosy zapychają układ pokarmowy kota?
Formowanie się kul włosowych zależy od wielu indywidualnych czynników. Przeciętny kot wydala dziennie 30-70 mg włosów na 1 kg swojej masy ciała. Jednak w okresie linienia ilość ta może przekroczyć 100 mg na 1 kg masy ciała kota. Dlatego ważne jest regularne czesanie (także kota krótkowłosego) w celu poprawy krążenia i wspomagania procesu usuwania martwych włosów. Ponad połowa lekarzy weterynarii zetknęła się ze zjawiskiem zatkania przewodu pokarmowego przez trafiające do niego włosy i w ponad 40% przypadków problem ten musiał być rozwiązywany chirurgicznie.
Problem zaparć dotyczy przede wszystkim kotów, które w diecie nie mają dostarczanego naturalnego balastu – niestrawnych frakcji węglowodanów (włókna pokarmowego). Najczęściej są to koty na niezbilansowanej monodiecie, opartej wyłącznie na podawaniu mięsa, podrobów oraz nabiału. Dodawane do kompozycji kociej diety fruktooligosacharydy, otręby, naturalne wyciągi z włókna cykorii, pulpy buraczanej, babki płesznik, a nawet mielonych kolb kukurydzy są źródłem włókna rozpuszczalnego i nierozpuszczalnego. Pierwsze ma wpływ na poprawę strawności oraz równowagę mikroflory jelitowej, a drugie poprawia przemieszczanie treści w jelitach i wydalanie toksyn, a także niestrawionych resztek i włosów.
Już po 4 tygodniach regularnego podawania diety z odpowiednim poziomem specjalnych węglowodanów – włókna pokarmowego, ilość włosów wydalanych z odchodami zwiększa się nawet o 70%. Dzięki temu zmniejsza się znacząco ryzyko wystąpienia chorób przewodu pokarmowego i niestrawności, a co za tym idzie poprawia się dobrostan i długość życia Twojego kota!
Przebywający w domu kot ok. 30% swojego czasu poświęca na samopielęgnację, która:
– służy oczyszczaniu futerka z martwych włosów, a także zanieczyszczeń;
– pomaga w termoregulacji;
– wzmacnia więzi społeczne między zwierzętami nawzajem się pielęgnującymi;
– pomaga zmniejszać stres (w patologicznych sytuacjach kot może wylizywać sobie łyse placki).
Włosy połykane przez kota i zwracane w formie kul włosowych lub wydalane z odchodami w ciągu roku mogą osiągnąć masę 60-120 g, co daje objętość od 1,5 litra do 3 litrów!
Aktualny stan wiedzy odnośnie do zapotrzebowania pokarmowego psów i kotów oraz rekomendacji wartości odżywczych dostępny jest w polskiej wersji wytycznych żywieniowych FEDIAF, które możesz znaleźć na stronie: www.polkarma.pl
Tekst został przygotowany przez zespół ekspertów POLKARMA w składzie:
Mgr inż. Anna Maria Ziembińska
Dr n. wet. Sybilla Berwid-Wójtowicz (Nestle Polska)
Dr n. wet. Michał Ceregrzyn (Mars Polska)
Dr Jacek Wilczak (SGGW)
Artykuł z magazynu PUPIL numer 3(31)/2023